خصوصیات افراد مهرطلب را بشناسید

مهرطلبی چیست؟

در مسئله مهر طلبی، رفتارهایی از ما سرمی‌زند که نشان از این دارد که خود ما اولویت اول خودمان نیستیم. چند مثال واقعی را مطرح کنیم:

فرض کنید کارمند بانکی با حقوقی میانگین با چند نفر از دوستانش جهت خوردن غذا به رستورانی می‌رود. در آخر کل صورت‌حساب را می‌پردازد و اجازه نمی‌دهد دوستانش در هزینه غذا سهیم شوند. دفعه بعد باز هم با همان جمع بیرون می‌روند و هنگامی که یکی از دوستان پیشنهاد می‌دهد که این بار او هزینه غذا را بپردازد، باز هم قبول نمی‌کند.

خصوصیات افراد مهرطلب را بشناسید

از نظر شما این واکنش‌ها خوب است یا بد؟ درست است یا نادرست؟ فکر می‌کنید چه اشکالی دارد؟ ما راجع به یک رفتار، صرف‌نظر از نیت صحبت می‌کنیم. بعضی می‌گویند این واکنش‌ها خوب هست، به شرطی که دیگران ارزش آن را بدانند. این واکنش‌ها دقیقا مصداق بارز مهرطلبی هست؛ من هر کاری می‌کنم به‌شرطی که مردم قدر من را بدانند.

موقعیت دوم: خانمی قصد خوبی کردن دارد. همه فامیل و دوستان می‌دانند که می‌توانند در هر کاری به او رجوع کنند، بچه‌های دوستان را نگه می‌دارد، در هر جشنی کمک می‌کند، حتی اگر مورد نیاز باشد جهت مهمانی‌ها سبزی پاک می‌کند. به عبارتی، این زن به هر کسی که می‌شناسد و نمی‌شناسد، خدمت‌رسانی می‌کند. به نظرتان این خانم، واقعا خوب است؟ فکر می‌کنید این کار چه اشکالی دارد؟

چه تفاوتی بین مهرطلبی و مهربانی وجود دارد؟

مهرطلبی هر نوع رفتاری است که با نشانه خوب نشان دادن یا مهربان نشان دادن خود از کسی سر بزند یا هنگامی که است که اولویت اول ما خشنود نگه‌داشتن دیگران به هر قیمتی است

این جمله را بارها شنیده‌ایم؛ «بشکنه این دست که نمک نداره!» این حرف، به‌خصوص از افراد افسرده زیاد شنیده می‌شود. آنها گله می‌کنند که من به همه خوبی کرده‌ام، ولی پاسخم بدی بوده است و کسی قدر مرا نمی‌داند.

شاید مهم‌ترین تفاوت مهربانی و مهرطلبی در این است که اولی، به فرد احساس رضایت درونی می‌دهد، در صورتی که دومی نوعی تحمیل است و به روان فرد صدمه وارد می‌کند. مهربانی باید زمانی انجام گیرد که فرد ‌گیرنده به آن نیاز داشته و درخواست کمک کرده باشد و این دومین تفاوت مهم بین مهربانی و مهرطلبی هست. هنگامی که به کسی مهربانی ‌کنیم که طالب آن هست، هم در خودمان و هم در فرد برابر احساس خوب و مثبت ایجاد می‌شود ولی در مهرطلبی اصولا نیاز طرف دیگر مطرح نیست.

مثالی دیگر: همسران اختلاف پیدا می‌کنند. در چنین شرایطی ما به خودمان اجازه می‌دهیم راجع به زندگی آنها کنجکاوی یا به عبارتی فضولی کنیم و جهت زندگی دیگران نسخه بپیچیم. این نشانه بارز مهرطلبی هست، حتی اگر نیت ما در این مداخله خیر بوده باشد. توصیه مهم دیگری که افراد مهرطلب آن را در نظر نمی‌گیرند این است که هر لحظه باید از آنچه ببخشیم که به قدر کفایت از آن داشته باشیم، به عنوان نمونه اگر در جیب من ۵هزار تومان باشد و از این مبلغ ۳ هزار تومان آن را ببخشم، نام این کار را نمی‌شود مهربانی گذاشت. اگر من خودم انرژی روانی ندارم و خودم خوشحال نیستم ولی در فامیل سنگ صبور همه می‌شوم و در جمع به زور خودم را شاد نشان می‌دهم تا افراد دیگر را خوشحال کنم، این نشانه مهرطلبی هست، نه مهربانی و نشانه سوم مهرطلبی هست. حتی واکنش‌ها براساس عرف را می‌توان نمونه‌ای از مهرطلبی دانست. برگردیم به مثال اول: فردی صورت‌حساب دوستانش را می‌پردازد، ولی اجازه نمی‌دهد آنها چنین کاری را جهت وی انجام دهند. به عبارتی، آنها را مدیون خود نگه می‌دارد.

اگر من واقعا قصد مهربانی داشته باشم، هنگامی که به کسی مهربانی می‌کنم، اجازه می‌دهم او هم در شرایطی جبران کند، ولی اگر دنبال مهرطلبی باشم، تلاش می‌کنم دیگران را مدیون خود نگه دارم تا هر لحظه فکر کنند من چه آدم خوبی هستم. بعد از مطرح کردن این مثال‌ها وقت آن می‌رسد که ببینیم مهرطلبی چه عوارض منفی‌ای می‌تواند داشته باشد.

فکر می‌کنید مهرطلبی چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

خصوصیات افراد مهرطلب را بشناسید

• نخستین پیامد شوم روانی مهرطلبی افسردگی و اضطراب است

چون فرد این کار را می‌کند تا توجه بقیه را جلب کند و در نقطه‌ای به این واقعیت می‌رسد که هرقدر خوبی کند، علت آن نمی‌شود که دنیا یا دیگران همان‌قدر به او خوبی کنند، بعد دنیا را نامنصفانه قضاوت می‌کند وناامید می‌شود و این ناامیدی، احساس عدم امنیت، افسردگی و اضطراب را به فرد القا می‌کند.

• عارضه دیگر مهرطلبی هدر رفتن منابع عاطفی، روانی و اقتصادی فرد هست.

لازمه مهرطلبی در بسیاری از موارد پنهان‌کاری هست. چنین فردی نمی‌خواهد کسی بفهمد او خسیس است یا آدم بی‌نظمی است یا به دیگران حسادت می‌کند. این کار اولا مدام فکر و انرژی روانی او را به خود مشغول می‌کند و درضمن بالاخره آنچه که با این همه زحمت دنبال پنهان کردنش بوده، یک جایی و روزی بالاخره بروز پیدا می‌کند و او آنچه که واقعا است را نمی‌تواند جهت مدتی طولانی، پشت مهرطلبی، پنهان کند.

مهرطلبی هر نوع رفتاری است که با نشانه خوب نشان دادن یا مهربان نشان دادن خود از کسی سر بزند یا هنگامی که است که اولویت اول ما خشنود نگه‌داشتن دیگران به هر قیمتی است

نکته جالب اینجاست که مهربانی و مهرطلبی نمی‌توانند کنار هم باشند. مهرطلبی باعث می‌شود دیگران بتوانند بر ما سلطه پیدا کنند. مجوز سلطه‌ دیگران بر ما مهرطلبی ماست. مهرطلبی انتظار و توقع ایجاد می‌کند، حتی سالم‌ترین آدم‌ها بدون اینکه متوجه باشند از یک فرد مهرطلب سوءاستفاده می‌کنند. مهرطلب‌ها اغلب شخصیت مقتدری ندارند و خصوصیت غالب در آنها، بزدلی هست. گاهی واکنش‌ها پرخاشگرانه‌ای هم که از آنها دیده می‌شود، درواقع نمود شخصیت غیرمقتدر آنهاست.

• یکی از عوارض بسیار بد مهرطلبی این است که ما را دچار خشم درونی می‌کند.

تاثیر بسیار مخرب خشم درونی، دردهای جسمانی با منشاء روانی (بیماری‌های روان‌تنی) هست. بسیاری از گرفتگی‌های عضلانی، سوزش معده یا سردردها، منشاء روانی دارند. خشم فروخورده سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند و یک سرماخوردگی راحت را به یک بیماری پیچیده تبدیل خواهدکرد.

• مهرطلبی باعث می‌شود نتوانیم از فرصت‌های پیش رو استفاده کنیم، حتی نمی‌توانیم با خیال راحت تفریح کنیم.

خصوصیات افراد مهرطلب را بشناسید

مثلا اغلب ما ایرانی‌ها پوشیدن لباس ناراحت را جهت اینکه نشان بدهیم چه انسان‌های شیکی هستیم، به آسانی و حرکات آزادانه ترجیح می‌دهیم، درصورتی که مردم کشورهای توسعه‌یافته، لباس‌های راحت می‌پوشند و بدون توجه به قضاوت دیگران تنها می‌خواهند از مهمانی یا مسافرت یا هر جایی که می‌روند، لذت ببرند. این یک مثال خیلی راحت بود. ما به این دنیا آمده‌ایم تا خودمان تجربه کنیم. حتی در مواردی می‌بینیم افراد با انگیزه مهرطلبی تمایلات مذهبی از خود نشان می‌دهند و از وحشت قضاوت اطرافیان رنگ عوض می‌کنند. نقاب، چاپلوسی، ریا، تزویر یا تعریف‌های اغراق‌آمیز و بیمارگونه از دیگران که امروز در بسیاری از روابط و ادبیات اجتماعی ما رواج دارد، نوعی مهرطلبی است.

۱۰ اصل بیماری مهرطلبی

با توجه به مثال‌هایی که زده شد، همه انسان‌ها درجاتی از مهرطلبی را در وجودشان دارند، ولی راضی نگه‌داشتن دیگران به شکل بیمارگونه را می‌توان در این ۱۰ اصل خلاصه کرد:

۱. هر لحظه باید مطابق توقعات دیگران عمل کنم. جایی که شما می‌خواهید توقع افراد دیگر را برآورده کنید، نام آن مهرطلبی است.

۲. باید به هر قیمتی به همه کمک کنم.

۳. همه باید به من توجه کنند. (درست است که ما به توجه افراد نزدیک و عزیزانمان نیاز داریم، ولی نه به توجه همه.)

۴. باید هر لحظه آدم خوبی باشم. ( به نظر ایده‌آل هست، ولی عملی نیست.)

۵. در شرایط یکسان، دیگران بر من برتری دارند.

۶. نباید کسی را از خود ناامید کنم.

۷. باید هر لحظه باعث خوش حالی دیگران شوم.

۸. باید هر لحظه خود را شاد نشان بدهم،حتی اگر حال بدی داشته باشم.

۹. باید همه را از خودم راضی نگه دارم. (این شدنی نیست، حتی پیامبران معصوم نیز همه را از خودشان راضی نگه نداشته‌اند.)

۱۰. نباید کاری کنم کسی از من دلخور شود.

چه می‌توان کرد؟

اگر بخواهیم بختک مهرطلبی را از روحمان برداریم باید نسبت به بعضی رفتارها هوشیار باشیم.

• مورد نیاز نیست همه را از خودمان راضی نگه داریم. اصل مهم، انجام کار درست هست، نه رضایت دیگران.

• ما می‌توانیم جهت همه خوشایند نباشیم. می‌خواهیم در یک مهمانی لباس مورد علاقه‌مان را بپوشیم یا غذای مورد علاقه‌‌مان را بخوریم. اگر حق خودمان را از دست بدهیم، مهرطلبی هست، درعوض تجاوز به حق دیگران پرخاشگری است.

• نباید کاری کنیم که کسی از ما دلخور شود. (ما کار درست را انجام می‌دهیم، صرف‌نظر از اینکه کسی ناراحت می‌شود یا نه.)

• بابت اعمالمان از دیگران انتظار نداشته باشیم.

• به توجه دیگران نیاز نداشته باشیم. بیشترین توجهی که هر انسانی به آن نیاز دارد، تایید و توجه خودش نسبت به خودش هست. اینکه دیگران نسبت به واکنش‌ها ما، که در چارچوب قانون، اخلاق و احترام به جامعه هست، چه فکری می‌کنند، اهمیتی ندارد.

• جهت اینکه کسی از ما ناراحت نشود، خود را در تنگنا قرار ندهیم. به عنوان نمونه به علت رودربایستی پولی را به کسی قرض بدهیم که خودمان به آن نیاز داریم.

• به دیگران وقت دهیم خوبی‌هایمان را جبران کنند.

• ارزش ما به‌عنوان یک انسان، به خوبی‌هایی که به دیگران می‌کنیم، ربطی ندارد. ارزش ما اول به انسان بودنمان و بعد به خصایل انسانی‌مان مربوط هست. کمک به خیریه یا درس خواندن نباید باعث توجه مردم به ما شود.

• ما به‌عنوان انسان‌هایی خوب و مهربان، می‌توانیم به همه خوبی نکنیم و جهت خوبی کردن به دیگران، گزینش کنیم.

مریم حناساب‌زاده، دکترای روان‌شناسی مشاوره

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health

عبارات مهم : پنهان کردن – مهربانی
منبع: saten.ir

واژه های کلیدی: پنهان کردن | مهربانی | سلامت | سلامت روان | سلامت روان بزرگسالان |