هنگامی که مخاطب در جواب متکلم جواب سربالا بدهد و یا فی المثل بدهکار در برابر بستانکار که طلب خود را مطالبه می کند پاسخ منفی توام با خشونت و اعتراض بدهد طلبکار می گوید :” جهت من کوراوغلی می خواند ” یعنی : پولش را نمی دهد که هیچ ، یک چیزی هم طلبکاراست .

کوراوغلی غلط مشهور و صحیح آن کوراوغلو به معنی کورزاد است .

باید دانست کوراوغلی محبوبترین و برجسته ترین قهرمانی است که فولکور مردم آذربایجان خلق کرده که از آسیای مرکزی تا سواحل شرق و غرب دریای خزرو درمیان قبایل قفقاز و آذربایجان کشور عزیزمان ایران آشنا شده است است و در این زبان امثله فراوانی علاوه بر عبارت مثلی بالا که در زبان فارسی دری ضرب المثل شده است به نام و براساس شخصیت کوراوغلی موجود است .

آذربایجان | ضرب المثل | کوهستان | داستان | حماسه | تبلیغ | داستان | دنیای ضرب المثل

داستان کوراوغلی در واقع مشابهت حماسی قشنگی از مبارزات طولانی مردم با دشمن های داخلی و خارجی است و مخصوصاً با الهام از قیام جلالی لر خلق شده است و در دو کلمه قیام کوراوغلو و دسته اش نمایان شدن کرده است .

نهال این قیام به وسیله مردی سالخورده به نام علی کیشی کاشته می شود که پسری دارد موسوم به روشن که همین پسر سالهای بعد به نام کوراوغلی مشهور و نامبردار گردید.

علی کیشی خود مهتر خان بزرگ و حشم داری به نام حسن خان بر سر اتفاق بسیار جزیی که آن را توهین نسبت به خود تلقی می کرد دستورمی دهد چشمان علی را از کاسه در آورند .

علی کیشی بر اثر این اتفاق با دو کره اسب که آنها را از جفت کردن مادیانی با اسبان افسانه ای دریایی به دست آورده بود همراه پسرش روشن از قلمرو و نفوذ و قدرت حسن خان می گریزد و در چنلی بل یا کمره مه آلود که کوهستانی سنگلاخ و صعب العبور با راههای پیچاپیچ است مسکن می گزیند .

ضرب المثل کوراوغلی می خواند

روشن آن دو کره اسب را که به نامهای قیرآت و دورآت مشهور می شوند به دستور جادو مانند پدرش پرورش می دهد و در قوشابولاق یا جفت چشمه در شبی معین آب تنی می کند و بدین گونه هنرعاشقی در روح آن دمیده می شود .

علی کیشی از یک تکه سنگ آسمانی که در کوهستان افتاده است شمشیری جهت پسرش روشن سفارش می دهد و بعد از وصایا و سفارشهای مورد نیاز می میرد و در همان قوشابولاق به خاک سپرده می شود .

آذربایجان | ضرب المثل | کوهستان | داستان | حماسه | تبلیغ | داستان | دنیای ضرب المثل

آوازه هنر روشن به تدریج از کوهستانها می گذرد و در شهرها و روستاها به گوش مردم می رسد و در این هنگام است که از روشن به کوراوغلویعنی کورزاد شهرت پیدا می کند .

کوراوغلی آخر موفق می شود حسن خان را به چنلی بل آورده به آخور ببندد و انتقام پدرش را از او بستاند . از عاشقهای پرآوازه آن عصر عاشق جنون بود که به کوراوغلی می پیوندد و به تبلیغ افکار و اندیشه هایش می پردازد و راهنمای شوریدگان و عاصیان به کوهستان می شود .

داستان کوراوغلی در عین حال که عالی ترین و قویترین نمونه های نظم و نثر آذری است بندبند این حماسه شورانگیز از آزادگی و مبارزه و دوستی و انسانیت و برابری سخن می راند و به همین ملاحظه از دیرباز مورد توجه آهنگسازان و فیلمسازان قرار گرفته اپرای کوراوغلی که سخت دلچسب و مشهور است از روی حماسه ساخته می شود .

ضرب المثل کوراوغلی می خواند

چون کوراوغلی در داستانهای فولکوریک آذربایجان دلاوری نامدار و مبارزی بی باک و گردنکش بود و زیربار زور و خودسری و خودکامگی دیگران نمی رفت لذا نام و آهنگش هر دو صورت ضرب المثل پیدا کرده است منتها در مقام زورگویی و خودسری و مطالب غیر منطقی گفتن ، نه در مقام مبارزه با خودکامی و خودکامگی .

و این هم از آن مورادی است مشابه با ضرب المثلهای آب پاکی روی دست کسی ریختن و لنگ انداختن که به غلط و در تصویر قضیه که رخ داده مشهور شده است است .

منبع:sarapoem.persiangig.com

بازدید مطلب: 18