پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری در مطلبی با عنوان “احکام سقط جنین”، نظرات معظمُ له را در رابطه با بحث سقط جنین ناقص الخلقه، دیه سقط جنین ناشی از زنا، خطر جهت مادر با وجود جنین و … منتشر کرده که در ذیل به آنها اشاره شده است است.

عبارات مهم : بارداری – حاملگی
** آیا سقط جنین بر اثر پرسشها اقتصادی جایز است؟

سقط جنین به مجرد وجود پرسشها و مشکل های اقتصادی جایز نمی شود.

** دکتر بعد از معاینه در ماه های اول حاملگی، به زن گفته است که استمرار بارداری جهت او احتمال خطر جانی دارد و در صورتی که حاملگی ادامه پیدا کند، فرزندش ناقص الخلقه متولد خواهد شد و به همین علت دستور سقط جنین داده هست، آیا این کار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟

ناقص الخلقه بودن جنین، مجوز شرعی جهت سقط جنین، حتی قبل از ولوجِ روح در آن محسوب نمی شود، ولی اگر ترساندن حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر دکتر متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد.

** پزشکان متخصص می توانند از طریق استفاده از روش ها و دستگاه های جدید، نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند. با توجه به مشکلاتی که افراد ناقص الخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه می شوند، آیا سقط جنینی که دکتر متخصص و مورد اطمینان آن را ناقص الخلقه تشخیص داده، جایز است؟

سقط جنین در هر سنی به مجرد ناقص الخلقه بودن آن و یا مشکلاتی که در زندگی با آن مواجه می شود، جایز نمی شود.

** آیا از بین بردن نطفه منعقد شده است ای که در رحم مستقر شده، قبل رسیدن به مرحله علقه که تقریباً چهل روز طول می کشد، جایز است؟ و اصولاً در کدام یک از مراحل ذیل سقط جنین حرام است: ۱. نطفه استقرار یافته در رحم؛ ۲. علقه؛ ۳ ـ مضغه؛ ۴ ـ عظام؛ (قبل از دمیدن روح).

از بین بردن نطفه بعد از استقرار آن در رحم و همچنین سقط جنین در هیچ یک از مراحل بعدی جایز نیست.

** بعضی از زوج ها، مبتلا به بیماری های خونی بوده و دارای ژن معیوب می باشند و در نتیجه ناقل بیماری به فرزندان خود هستند و احتمال اینکه این فرزندان مبتلا به بیماری های شدید باشند، بسیار زیاد است و چنین کودکانی از بدو تولد تا آخر عمر، دائماً در وضع مشقت باری به سر خواهند برد. مثلاً بیماران هموفیلی همواره ممکن است با کوچک ترین ضربه ای دچار خونریزی شدید منجر به فوت و فلج شوند. حال آیا با توجه به اینکه تشخیص این بیماری در هفته های اول بارداری ممکن هست، آیا سقط جنین در چنین مواردی جایز است؟

اگر تشخیص بیماری در جنین قطعی است و داشتن و نگهداشتن چنین فرزندی موجب حرج می باشد، در این صورت جایز است قبل از دمیده شدن روح، جنین را سقط کنند؛ ولی بنابر احتیاط، دیه آن باید پرداخت شود.

** سقط جنین فی نفسه چه حکمی دارد؟ و در صورتی که ادامه بارداری جهت زندگی مادر خطر داشته باشد، حکم آن چیست؟

سقط جنین شرعاً حرام است و در هیچ حالتی جایز نیست، مگر آنکه استمرار حاملگی جهت حیات مادر خطرناک باشد که در این صورت سقط جنین قبل از ولوج روح اشکال ندارد، ولی بعد از دمیدن روح جایز نیست، حتی اگر ادامه حاملگی جهت حیات مادر خطرناک باشد، مگر آنکه استمرار بارداری، حیات مادر و جنین هر دو را ترساندن کند و نجات زندگی طفل به هیچ وجه ممکن نباشد، ولی نجات زندگی مادر به تنهایی با سقط جنین امکان داشته باشد.

** زنی جنین هفت ماهه خود را که ناشی از زنا بوده بنا به درخواست پدرش سقط کرده هست، آیا دیه بر او واجب است؟ و بر فرض ثبوت دیه، پرداخت آن بر عهده مادر است یا پدر او؟ و در حال حاضر به نظر شما مقدار آن چقدر است؟

سقط جنین حرام هست، هرچند بر اثر زنا باشد و درخواست پدر باعث جواز آن نمی شود و در صورتی که مادر مباشر در سقط جنین باشد، دیه بر عهده مادر هست. ولی در مقدار دیه جنین در فرض سؤال، تردید وجود دارد و احوط این است که مصالحه شود و این دیه در حکم ارث کسی است که وارث ندارد.

** مقدار دیه جنینی که دو ماه و نیم عمر دارد، در صورتی که عمداً سقط شود، چقدر است و پرداخت آن برعهده کیست؟

اگر علقه باشد، دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد، شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد، هشتاد دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت می شود؛ ولی وارثی که مباشر سقط جنین بوده، از آن سهمی ندارد.

** اگر زن بارداری مجبور به معالجه لثه یا دندان هایش شود و بر اساس تشخیص دکتر متخصص نیاز به عمل جراحی پیدا کند، آیا با توجه به اینکه بیهوشی و تصویر برداری با اشعه باعث نقص جنین در رحم می شود، سقط جنین جهت او جایز است؟

دلیل مذکور مجوزی جهت سقط جنین محسوب نمی شود.

** اگر جنین در رحم، مشرف به موتِ حتمی باشد و باقی ماندن آن در رحم به همان حال جهت زندگی مادر خطرناک باشد، آیا سقط آن جایز است و اگر شوهر آن زن مقلد کسی باشد که سقط جنین در حالت مذکور را جایز نمی داند، ولی زن و اقوام او از کسی تقلید می کنند که آن را جایز می داند، وظیفه مرد در این حالت چیست؟

چون در فرض سؤال امر دائر است بین فوت حتمی طفل به تنهایی و بین فوت حتمی طفل و مادر او، بنابراین چاره ای جز این نیست که لااقل زندگی مادر با سقط جنین نجات داده شود و در فرض سؤال، شوهر حق ندارد همسرش را از این کار منع کند، ولی واجب است تا حد امکان به گونه ای عمل شود که قتل طفل مستند به کسی نشود.

** آیا سقط جنینی که نطفه اش با وطی به شبهه (آمیزش با زن بیگانه به گمان حلال بودن این کار) به وسیله فرد غیر مسلمان و یا با زنا منعقد شده، جایز است؟

جایز نیست.

** اگر بارداری باعث خجالت و آبروریزی من یا خانواده ام شود، آیا می توانم در سه ماهه اول آن را سقط کنم؟

سقط جنین شرعاً حرام است و آنچه در سؤال ذکر شده، مجوز آن نمی باشد.

** این جانب زنی باردار هستم. با توجه به اوضاع نامناسب جسمانی و وحشت از شدت یافتن کم خونی، ناراحتی معده و ضعف کلی بدن، مایل به سقط جنین هستم. لطفاً حکم شرعی را بیان کنید.

سقط جنین جایز نیست و موارد مذکور موجب حلیّت آن نمی باشد.

** با پیشرفت علوم پزشـکی و جنین شنــاسی در دوران بـــــارداری، اطباء ناقص الخلقه بودن جنین را تشخیص می دهند و اگر بخواهند ناقص الخلقه بودن جنین را به اطلاع والدین برسانند، ممکن است آنها اقدام به سقط جنین یا اقدام به برطرف نقص جنین نمایند، در حالیکه احتمال بهبودی بسیار ضعیف هست. در فرض سؤال اطلاع دادن دکتر جایز است یا نه؟

اطلاع دادن فی نفسه واجب نیست، مگر آنکه قانونی در این زمینه موجود باشد، یا غرض از مراجعه به طبیب و پرداخت پول به او اطلاع از حال جنین باشد.

** در صورتی که می دانیم مسلماً جنین بعد از تولد خواهد مرد، آیا سقط درمانی جایز است؟

اگر تشخیص بیماری در جنین قطعی است و داشتن و نگهداشتن چنین فرزندی موجب حرج می باشد، در این صورت جایز است قبل از دمیده شدن روح، جنین را سقط کنند، ولی بنابر احتیاط، دیه آن باید پرداخت شود.

** اگر دکتر به دستور مادر، جنین را سقط کند، دیه ثابت می شود یا قصاص؟

در فرض مرقوم، دیه ثابت می شود و بر عهده دکتر است.

** دیه سقط جنین که با رضایت کامل پدر و مادر، و از راه های متفاوت انجام می شود، به عهده کیست؟

دیه بر عهده مباشر سقط می باشد. اگر دکتر مستقیماً سقط را انجام دهد، دیه بر عهده اوست و اگر پرستار تزریق نماید، به عهده اوست و اگر مادر دارو را خورده بر عهده مادر است و در همه موارد، دیه باید به ورثه طفل پرداخت شود که در موارد اول و دوم پدر و مادر و در مورد سوم پدر است که اگر ایشان عفو نمایند، ساقط می شود؛ هر چند گناه آنکه قتل نفس یا مشابه آن انجام داده باشد ثابت است.

** در منابع و عرف پزشکی، خطر جانی و فوت مادر و احتمال عوارض در حاملگی ها و بیماری های مختلف، با درصد تعیین می شود. آیا سقط درمانی، فقط در مواردی که درصد بالایی از خطر، مادر یا کودک را ترساندن می کند، جایز هست، یا درصد پایین نیز می تواند مجوز باشد؟

ناقص الخلقه بودن جنین، مجوز شرعی جهت سقط جنین ـ حتی قبل از ولوج روح در آن ـ محسوب نمی شود، ولی اگر ترساندن حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر دکتر متخصص و مورد اطمینان باشد و یا موجب مشقّت شدیده باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد.

** با توجه به روش های درمان نازایی که در حال حاضر انجام می شود، گاهی اوقات حاملگی های چند قلو (چهار قلو) اتفاق می افتد، که در اکثر موارد، با وضع حمل زودرس در ماه های پنجم و ششم همراه است و جنین ها به ثمر نرسیده و از بین می روند. یکی از روش هایی که امروزه در دنیا انجام می شود، کم کردن تعداد این نین ها در ماه های اول حاملگی (پنجاه تا شصت روزگی) هست، تا بقیه جنین ها بتوانند رشد نمایند و حاملگی به ثمر برسد. آیا این روش درمانی از نظر شرع مقدس اسلام جایز است یا خیر؟

اگر کم کردن بعضی از جنین ها، موجب زنده ماندن بقیه شود (و عدم کاهش، باعث از بین رفتن همه ی آن ها گردد) اشکال ندارد.

** اگر دکتر متخصص تشخیص دهد که اگر جنین با عمل جراحی خارج شده است و در دستگاه نگهداری شود، به حیات خود ادامه خواهد داد، آیا اقدام به عمل جراحی جایز است؟ آیا حکم مسئله، قبل از ولوج روح و بعد از آن تفاوت دارد یا نه؟

با فرض اینکه جنین در دستگاه زنده خواهد ماند، بیرون آوردن آن اشکالی ندارد و فرقی بین قبل از ولوج روح و بعد از ولوج روح نیست.

** من در هفته ی دهم حاملگی عمداً جنین را سقط کرده ام. نسبت به سقط جنین چه باید بکنم؟

سقط جنین بر شما حرام بوده است که مرتکب شدید، لیکن دیه شرعی جنین را ضامن هستید، و باید دیه را به وارث شرعی او بپردازید و خودتان از این دیه ارث نمی برید.