هر انسانی با تجارب اولیه کودکی خود که منجر به باورهای اساسی راجع به خودش و دنیا اطرافش می شود وارد روابط زناشویی می شود. افراد به طور معمول، عشق و حمایت والدینشان را تجربه می کنند که منجر به باورهایی مانند “من دوست داشتنی هستم” و “من شایسته هستم” می شود. این باورها به نوبه خود باعث می شود فرد در بزرگسالی نظر مثبت راجع به خود داشته باشد. افرادی که عشق و حمایت کافی دریافت نکرده اند، تجارب منفی بیشتری دارند که ممکن است به باورهایی مانند “من دوست داشتنی نیستم” و “من بی کفایت هستم” منجر شود. این باور ها به خاص آنهایی که عمدتا در نتیجه تجارب ناگوار دوران کودکی شکل می گیرند، می توانند هسته مهم اختلافات زناشویی باشند. در این مورد با دکتر حامد محمدی کنگرانی، عضو کمیته رسانه انجمن روان پزشکان ایران گفت وگو کرده ایم:

عبارات مهم : روابط زناشویی – بیان احساسات

تعریفتان از یک رابطه زناشویی موفق چیست؟

به نظر من رابطه زناشویی بر ۴ مورد استوار هست. درست مثل پایه های یک میز که باعث ایستادن میز می شود، زندگی هم بر این ۴ مورد استوار می شود:

رابطه اسیدی چیست؟

– اول پرسشها عاطفی، یعنی بیان احساسات.
– دوم تفکر، به این معنا که زن و شوهر چقدر با یکدیگر همفکری می کنند.
– سوم روابط زناشویی.
– چهارم پرسشها اقتصادی.

با توجه به این تعریف پایه رابطه زناشویی هر فرد می تواند نسبت به دیگری نیرومند تر یا ضعیف تر باشد. البته ناگفته نماند در این بین نیازهای خودآگاه و ناخودآگاهی هم وجود دارند که خیلی مهم هستند.

منظور از نیاز خودآگاه و ناخودآگاه چیست؟

بعضی از نیازها خودآگاه هستند، مثل ارتباط جنسی یا تفریحات مشترک و بعضی دیگر ناخودآگاه هستند، مثل نیاز به امنیت. همه افراد دوست دارند امنیت داشته باشند، ولی فردی که در کودکی کنار والدینش احساس امنیت را تجربه نکرده، دوست دارد با همسر خودش این امنیت را به دست بیاورد، آن هم به هر قیمتی حتی با کنترل گری شدید. در واقع، ناامنی باعث کم کردن اعتماد به نفس او شده و او اعتماد به نفس نداشتهخود را با کنترل کردن فرد مقابلش جبران می کند و -رابطه به اصطلاح “اسیدی” از همین جا شروع می شود.

درمورد رابطه اسیدی توضیح می دهید؟

“رابطه اسیدی” اغلب از افرادی سر می زند که اعتماد به نفس پایین یا ترس از دست دادن دارند یا شخصیت های وابسته ای هستند. این افراد هر کاری می کنند که طرف مقابلشان را نگه دارند؛ از ارتباط جنسی افراطی گرفته تا حل پرسشها مالی و…

درنهایت واکنش‌ها زن و شوهر ها با یکدیگر باعث می شود نظم زندگی ارزش به هم بخورد و از تعادل خارج شود. این رابطه ها به رابطه های بیمارگونه تبدیل می شود و فردی که اعتماد به نفس ندارد یا وحشت از دست دادن دارد، حتی گاهی همسرش را ناخودآگاه به زنجیر می کشد و راه نفس کشیدن را به واسطه کنترل گری زیاد بر او می بندد. حتی گاهی این افراد به علت ترسی که دارند هر نوع تحقیر و توهینی را هم تحمل می کنند که هرگز همسرشان را از دست بدهند، چون احساس امنیت ندارند و اضطراب همه وجودشان را گرفته است.

پس می شود نتیجه گرفت که علاقه و توجه زیاد می تواند در یک رابطه مخرب باشد؟

بله، معمولا افراد وابسته و مضطرب حتی هنگامی که ازدواج می کنند، همچنان دلواپس رابطه و زندگی زناشویی خود هستند، بدون اینکه مورد عجیب یا مشکوکی رخ داده باشد! طبیعی است که زندگی کنار چنین همسری با این حد از وسواس و نگرانی، اول از همه شریک زندگی را ناراحت می کند و اتفاقا همین نگرانی های بی مورد، باعث دلزدگی همسر می شود.

این افراد باید بدانند برای حفظ همسر و زندگی یکسان باید دست از نگرانی بردارند و زمانی جهت تنفس به همسر خود بدهند. به یاد داشته باشید هر چیزی اندازه و میزانی دارد و بیش از اندازه اش خوب نیست. تاکید می کنم اگر احساس ناامنی در شما بسیار شدید است، باید با متخصص مشورت کنید و رابطه خود را اصلاح ببخشید.

آنالیز رابطه اسیدی در روابط زناشیویی در گفت‌وگو با دکتر حامد محمدی‌کنگرانی عضو کمیته رسانه انجمن روان‌پزشکان ایران

متاسفانه خیلی از همسران هنگامی که مشکلی با یکدیگر دارند به جای صحبت کردن با هم شروع به قضاوت کردن یکدیگر می کنند. در این شرایط چه باید کرد؟

زمانی که سوالی در ذهن ایجاد می شود، به جای فرضیه سازی و تلاش جهت یافتن پاسخ در ذهن، باید “در دنیای واقعی” دنبال پاسخ پرسش گشت. طبیعتا می توان اول از کسی که این پرسش را مطرح کرده، پرسید.

البته ممکن است این روش جواب ندهد چون گاهی دلایل ناخودآگاه یا زخم هایی وجود دارد که نیاز به اصلاح و ترمیم دارد. اینکه فکر کنید نخستین نتیجه گیری شما درست است، خطاست. این مساله باعث می شود دیگر دنبال جواب مهم نروید و مشکلات از همین جا شروع می شود.

زن و شوهرها چگونه می توانند به هم دوستی کنند و احساس طرف برابر را صمیمانه به خود جلب کنند، نه از روی وسواس و…؟

باید بدانید کسانی که با خود مهربان نیستند و وجودشان آکنده از مشکل هاست، نمی توانند با دیگران نیز مهربان باشند. جهت اینکه بتوان دوستی را نثار دیگران کرد، باید به خواسته ها، نیازها و دغدغه های آنها توجه داشت. گفت و گو زمانی صمیمانه و عاطفی خواهد بود که صرفا به رد و بدل کردن اطلاعات پرداخته نشود، به عنوان نمونه “فردا ساعت چند برمی گردی؟”، “حتما میوه بخری”، “مراقب فرزند ها باش” و… این صحبت های روزانه ظاهرا گفت و گو هست، ولی فضای صمیمانه ایجاد نمی کند. گفت و گوی صمیمانه بار عاطفی دارد و با درک عاطفی و هیجان همراه است و یکی از نیازهای اساسی انسان هاست. سعی کنید شنونده خوبی باشید و نسبت به سخنان طرف برابر تصویر العمل هایی مناسب نشان دهید. یادتان باشد چشم پوشی از خطاها باعث می شود، صفا و صمیمیت در فضای خانواده حاکم باشد. آگاهانه غلط های همدیگر را نادیده بگیرید و آگاهانه ببخشید و عفو کنید. همه ما هر لحظه نیازمند نوازش های عاطفی هستیم، پس به نیاز هم احترام بگذاریم.

گاهی یکی از طرفین آنقدر جهت دیگری مایه می گذارد که بالاخره خسته می شود و حس قربانی بودن پیدا می کند. در این شرایط چه باید کرد؟

رابطه ای که در آن، فرد بیش از آنچه به دست می آورد، از خود مایه می گذارد تا جایی که گاهی احساس می کند این رابطه به کلی یکطرفه شده است و فقط یک نفر با از خودگذشتگی، مدام در تلاش جهت جلب رضایت و برآورده کردن نیازهای فرد دیگر است، رابطه سالمی نیست. این افراد بعد از مدتی، دیگر آن شور و نشاط باعشق اولیه را نخواهند داشت لیکن از نشاط درونی خود، غافل شده است اند. این زن و شوهرها بهتر است در چنین شرایطی به متخصص مراجعه کنند تا او براساس نوع شخصیت و شرایط آنها عالی ترین راه را نشان دهد.

چه تعریفی از یک رابطه دوستانه بین همسران دارید؟

چنین رابطه ای مبتنی بر آشنایی و به گونه ای محترمانه و توام با محبت هست. برخلاف علاقه های آتشین، این روابط ممکن است بسیار کند پیشروی کنند، ولی بسیار مستحکم هستند. توصیه مهم این است که نباید فراموش کنید رفاقت و تفاهم در زندگی یکسان مورد نیاز است، ولی کافی نیست و زن و شوهر علاوه بر این نوع رفاقت و دوستی، باید گاهی اوقات با جرقه هایی از احساسات و تمایلات، آن را زیباتر و هیجان انگیزتر کنند.

چرا بعضی اوقات رابطه های اسیدی سا ل ها طول می کشد و هیچ کدام از طرفین هم شکایتی ندارند؟

چون یکی از طرفین بدبینی اش را به پای علاقه می گذارد و دیگری هم آن را می پذیرد و پیش خود فکر می کند همسرش او را بیش از اندازه دوست دارد بنابراین او را کنترل می کند یا به عنوان نمونه همسر شخصیت وابسته ای دارد و اصلا به این کنترل نیاز دارد. به همین علت هر دو این اوضاع را پذیرفته اند و زندگی ارزش ادامه پیدا می کند، ولی زمانی که کوچک ترین بحرانی این تعادل را به هم بزند، قطعا مسئله پیش خواهد آمد.

آیا دارو درمانی به درمان رابطه های اسیدی کمک می کند؟

اگر یکی از طرفین وسواس یا اضطراب زیادی داشته باشد با دارو می توان تا حدودی مسئله را کنترل کرد، ولی روان درمانی زیاد جواب می دهد. در قدم اول عالی ترین کار این است که دخترها و پسرها پیش از ازدواج حتما نزد مشاور بروند تا یکدیگر را بهتر بشناسند و بعدها کمتر دچار مشکلاتی از این نوع شوند.