اختلال وینسنت ون گوک آشنا شوید/ با حس آمیزی یا سینستزیا

حس آمیزی یا سینستزیا synesthesia و علائم و علت آن

افراد مبتلا به حس آمیزی یا سینستیت ها (Synesthetes) می توانند طعم صدا ها را بچشند، رنگ ها را بو کنند یا عطر ها را ببینند و تحقیقات وجود این افراد را به اثبات رسانده هست، که جمعیت ارزش ۴ درصد از مردم را مشمول بر می شود و واقعیت ها را به صورتی کاملا متفاوت تجربه می کنند.

عبارات مهم : مبتلا شدن – تصویر
من میدانم که عدد ۴ زرد هست، ولی دوستی دارم که اصرار می کند عدد ۴، قرمز هست. همچنین می گوید که ۴ شخصیتی مادرانه دارد، ولی ۴ من هیچ شخصیتی ندارد، هیچ کدام از اعداد من ندارند. ولی همه اعداد من رنگ دارند، همچنین کلمه های من، روز ها و ماه ها. من و دوستم هر دو سینستزیا (synesthesia) یا مبتلا به حس آمیزی هستیم، شرایط ادراکی که در آن جنبش یک حس به صورت اتوماتیک باعث تجربه حسی دیگر می شود. سینستزیا یا حس آمیزی می تواند فقط بین ترکیب حواس یا مسیرهای شناختی اتفاق بیافتد.

سینستیت (یا افرادی که سینستزیا دارند) ممکن است صداها را ببینند، کلمات را بچشند یا زمانی که بویی خاص می شنوند روی پوست ارزش احساسش نمایند. همچنین ممکن است مفاهیم انتزاعی را ببینند، مفاهیمی از قبیل طرح وقت در فضای اطراف شان، مثل تصویر پایین.

اختلال وینسنت ون گوک آشنا شوید/ با حس آمیزی یا سینستزیا

بسیاری از سینستیت ها شرایطی که تجربه می کنند، زیاد از یکی است. به عنوان مثال، من و دوستم حس آمیزی رنگ گرافیکی داریم، اعداد و حروف باعث تجربه رنگی برایمان می شوند، حتی به نظرم تجربه من و او با هم متفاوت هست. چون اعداد او دارای شخصیت هستند، ضمن این که او دارای نوعی سینستزیا به نام تجسم شخصیت زبانی ترتیبی است.

دانشمندان سابقا تصور می کردند که سینستزیا یا حس آمیزی بسیار نادر هست، ولی در حال حاضر می دانند که ۴ درصد افراد به نوعی درگیر این شرایط هستند.

سینستزیا یا حس آمیزی چگونه است؟

دیوید ایگلمن (David Eagleman) دانشمند عصب شناس و مدیر آزمایشگاه ادراک و عمل در دانشکده پزشکی بیلور، یک سینستیت یا فرد مبتلا به حس آمیزی نیست، ولی اغلب جهت توضیح پدیده ها از این قیاس استفاده می کند. زمانی که تصویر زیر را می بینید، احتمالا به مدیر جمهور اوباما فکر می کنید حتی با وجودی که این کلمات درهیچ کجای این تصویر نوشته نشده هست. مغزتان به صورت اتوماتیک و ناخواسته این ارتباط را ایجاد می کند، دقیقا مشابه مغز من که بین عدد چهار و رنگ زرد ارتباط برقرار می کند.

ایگلمن در مستند دوشنبه های قرمز و هالاپینوی قیمتی (Red Mondays and Gemstone Jalapenos) می گوید: این حالت اصلا توهم نیست و در واقع دخالت در توانایی دید آن ها هم نیست، درست به همان شکلی که شما می توانید تصویر یک کدو تنبل بزرگ نارنجی را که جلوی شما نشسته ببینید، ولی این دید مانع این نمی شود که ببینید در گذشته چه شکلی بوده یا بعدا به چه شکلی در خواهد آمد.

سینستزیا یک پدیده حسی است که به حافظه مربوط نمی شود، بعد اگر یک سینستیت نیستید، به عنوان نمونه می توانید جهت ارتباط برقرار کردن بین رنگ و یک عدد خاص به خودتان آموزش دهید، ولی مغزتان مانند یک سینستیت پاسخ نخواهد داد. به عنوان مثال، یک فرد بدون سینستزیای رنگ گرافیکی، وقت خیلی بیشتری جهت گزینش ۲ های سیاه از ۵ های سیاه در تصویر پایین خواهد داشت. ولی اگر اعدادتان رنگی باشند تقریبا بلافاصله مثلثی که عددهای ۲ ساخته اند را خواهید دید. ولی این وظیفه جهت کسی که سینستیت رنگ گرافیکی دارد، خیلی راحت تر خواهد بود.

حس آمیزی یا سینستزیا، یک اختلال هست. در افراد مبتلا به حس آمیزی یا سینستزیا تحریک یک حس به صورت اتوماتیک باعث تجربه حسی دیگر می شود.

دانیل اسمیلک (Daniel Smilek) استاد روان شناسی دانشگاه واترلو، دو گروه سینتیت را شناسایی کرد، آنهایی که رنگ ها را به حروف و کسانی که رنگ ها را به اعداد مربوط می کنند. فراتاب ها (projectors)، که حروف چاپ شده است در برابر ارزش رنگی می شوند و همکاران (associators) که رنگ ها را در ذهن ارزش می بینند، مثل من.

علت مبتلا شدن به حس آمیزی یا سینستزیا چیست؟

تقریبا ۴۰ درصد سینستیت ها نسبت درجه اول با سینستزیا دارند و اغلب آن ها تا جایی که به خاطر دارند، سینستزیا همراه ارزش بوده است. به گفته سین دی (Sean Day)، یک سینستیت که رنگها را با صدا و مزه همراه می کند، من مطمئنم که از ۵ یا ۶ سالگی با آن بازی می کردم، چون به خاطر دارم که قفسه نوار های والدینم را جهت پیدا کردن آهنگی که دوست دارم جستجو کرده و به خاطر رنگ ها به آن ها گوش می دادم.

آزمایشگاه ایگلمن در حال تحقیق روی ژن های عامل سینستزیا است و در حال حاضر منطقه کروموزومی ۱۶ را که با سینتزیای گرافیکی رنگ مرتبط هست، شناسایی نموده است.

محققان تصور می کنند که این پدیده ناشی از یک نوع سیم کشی در مغز است و مغزهای سینستیت احتمالا ارتباطات عصبی بیشتری نسبت به سایر افراد دارند. دافنه مورر (Daphne Maurer) روان شناس دانشگاه مک مستر، فکر می کند که همه ما با ارتباطات عصبی که اجازه بروز سینستزیا را می دهند متولد می شویم، ولی اغلب ما حین رشد این ارتباطات را از دست می دهیم.

ایگلمن اذعان می کند که در مغز غیر سینستیت ها ممکن است ارتباطات سینستیتی وجود داشته باشد، ولی تا زمانی که آن را جنبش نکنند از آن بی اطلاعند. به عنوان مثال، او به آزمایشی به نام آزمون bouba/kiki اشاره می کند. آزمایشی که در آن ارتباط غیر قراردادی و نانوشته ای بین صدای انسان و یک شکل خاص برقرار می کنند. زمانی که پرسش می شود دو شکل جهت “bouba” و “kiki” اغلب مردم جهت kiki یک شکل زاویه دار و جهت bouba یک شکر دایره ای گزینش می کنند.

همچنین این تحقیق نشان داد که افراد میل به دارند که بگویند صداهای بلند تر نسبت به صداهای آرام تر، روشن تر هستند و مایعات تیره تر بوی نیرومند تری از مایعات روشن تر دارند. ایگلمن در کتاب خود چهارشنبه ها به رنگ آبی نیلی است (Wednesday Is Indigo Blue)، می گوید این مثال ها اثبات می کند که این تقابل ها، در واقع از قبل در روابط وجود دارند. به این ترتیب، انجمن های سینستیت یا افراد مبتلا به حس آمیزی اجداد ما که مدت ها پیش تاسیس شده است بودند، به عبارت های انتزاعی که امروزه میشناسیم تبدیل شدند و به همین علت است که استعاره ها معنی پیدا کردند. با این حال، سینستزیا از این مثال جداست، لیکن تجارب حسی این گروه به صورت خودکار و بی نظیر ست و با افکار استعاری ما متفاوت. این حالت یک پدیده طبیعی است و افراد مبتلا به آن در واقع دنیا را به شکلی متفاوت تجربه می کنند.

حس آمیزی یا سینستزیا چگونه آزمایش می شود؟

پیگیری یکی از عالی ترین روش ها جهت آزمایش سینستزیا یا حس آمیزی است. اگر به من بگویید که حرف J یک سایه خاص از پودر آبی هست، من می توانم آن را روی شما آزمایش کنم و شما دقیقا سایه ای که بیشترین همخوانی با رنگ مورد نظرتان دارد را گزینش می کنید. اگر فقط به صورت استعاری یا شاعرانه از خودتان چیزی ساخته باشید نمی توانید جهت بار دوم همان رنگ را گزینش کنید. ولی اگر واقعا سینستیت باشید، حتی یک سال بعد هم دقیقا دوباره همان رنگ را گزینش خواهید کرد.

محققان همچنین مغز سینستیت ها را بررسی کرده اند. آنها با استفاده از توموگرافی، نشر پوسیترون و عملکرد تصویر برداری رزوناس مغناطیسی از مغز سینستیت ها متوجه شدند، به عنوان نمونه افرادی که گزارش داده بودند در موسیقی رنگ ها را تشخیص می دهند، در پاسخ به صدا در بخش بصری مغز، زیاد کردن فعالیت داشتند. تصویر پایین، مناطقی در مغز که در سینتزیای گرافیک رنگ، فعال شده است است را نشان می دهد.

اختلال وینسنت ون گوک آشنا شوید/ با حس آمیزی یا سینستزیا

مزایا و معایب مبتلا شدن به حس آمیزی یا سینستزیا

برخی از افراد مبتلا به حس آمیزی می گویند که شرایط ارزش ممکن است در بعضی موارد ناراحت کننده باشد. به عنوان مثال، دیدن کلمات پرینت شده است با رنگ اشتباه می تواند عجیب باشد، یا نامی خاص ممکن است طعمی بد جهت یک سینتتیت داشته باشد. دیگران گزارش می دهند، احساسات شدید یا احساس خجالت در نوجوانی، زمانی که آن ها تجربیاتی که نمی دانستند توصیف می کردند، برایشان نامطلوب بوده است.

با این حال، اغلب سینستیت ها به توانایی های خود به عنوان هدیه نگاه می کنند و نمی خواهند آن ها را از دست بدهند. اگر بوی بسیار ناخوشایندی را حس کنید، آیا دلتان می خواهد که حس بویایی تان را جهت هر لحظه از دست بدهید؟. مزایایی جهت سینستیت بودن هم وجود دارد. از قبیل توانایی تشخیص رنگ های مشابه، به آسانی و حفظ راحت اطلاعات. به عنوان نمونه اعداد جهت سینستیت ها به گونه ای دیگر قابل مشاهده اند، من ممکن است نتوانم یکی از اعداد یک شماره تلفن را حفظ کنم، ولی حسی به من می گوید که آن عدد سبز رنگ بود، بنابراین میدانم که این عدد فراموش شده است باید ۶ باشد ( بعضی از اعدادی که من میبینم در تصویر پایین آورده شده است هست، درست همانطور که سینستزیا باعث دیدن آن ها می شود).

در سال ۲۰۰۵، دانیل تامت (Daniel Tammet) یک رکورد در سطح اروپا جهت حفظ عدد پی با ۲۲۵۱۴ رقم پشت سر هم در عرض ۵ ساعت به جای گذاشت. او این شاهکار را مدیون توانایی خود جهت دیدن اعداد با رنگ، بافت و صدا می دانست.

همچنین شواهدی وجود دارد که سینستزیا ممکن است باعث زیاد کردن خلاقیت شود. یک مطالعه در سال ۲۰۰۴ در دانشگاه کالیفرنیا، روی تعدادی از دانشجویان، آزمون های تورانس (Torrance Tests) جهت تفکر خلاقانه را انجام داد. افراد مبتلا به حس آمیزی در هر دسته زیاد از دو برابر سایرین امتیاز کسب نمودند. در بعضی مواد این شرایط عصبی، حتی منجر به وقت های شغلی منحصر به فرد می شود. به عنوان مثال، بعضی از تولید کنندگان ماشین افراد مبتلا به حس آمیزی را استخدام می کنند تا به طراحان کمک کنند ماشین هایی که جهت رانندگان به صورت بالقوه خوشایند تر هستند، تولید نمایند و باید بدانید که سینستیت ها به خوبی کارها را اداره می کنند. لیست سینستیت های آشنا شده است و مشهور بسیار طولانی هست، از جمله ولادیمیر نابوکو (Vladimir Nabokov)، وینسنت ون گوک (Vincent Van Gogh)، مرلین مونرو (Marilyn Monroe)، بیلی جوئل (Billy Joel) و مری جی بیلگ (Mary J. Blige).

فارل ویلیامز (Pharrell Williams ) موسیقیدانی است که موسیقی را با رنگ ها همراه می کند و می گوید که بدون این هدیه نمی توانست کارش را انجام دهد. او در مصاحبه ای با مجله روانشناسی امروز (Psychology Today) گفته بود، اگر این هدیه به صورت ناگهانی از من گرفته شود، مطمئن نیستم که دیگر بتوانم موزیک بسازم. در این صورت دیگر قادر به ادامه دادن نخواهم بود، چون دیگر مقیاسی جهت درک کردن نخواهم داشت.

حس آمیزی یا سینستزیا، یک اختلال هست. در افراد مبتلا به حس آمیزی یا سینستزیا تحریک یک حس به صورت اتوماتیک باعث تجربه حسی دیگر می شود.

تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
اختصاصی سیمرغ

واژه های کلیدی: مبتلا شدن | تصویر | اعداد | سلامت | سلامت روان | سلامت روان بزرگسالان |

اختلال وینسنت ون گوک آشنا شوید/ با حس آمیزی یا سینستزیا