نکات ایمنی زلزله + آشنایی با زلزله

آشنایی با زلزله + نکات ایمنی زلزله

عبارات مهم : ساختمان – استفاده

روز پنجم دی ماه در کشورمان روز ملی «ایمنی در برابر زلزله» نامگذاری شده است هست. تاریخچه نامگذاری این روز به ۱۴ سال پیش بازمی گردد؛ زمانی که براثر وقوع زلزله در شهر بم بیش از ۲۶ هزار نفر جان خود را از دست دادند. با وقوع زمین لرزه اخیر در کرمانشاه و فوت صدها نفر از هموطنان، امسال روز ملی ایمنی در برابر زلزله حال و هوای دیگری دارد. اگرچه این واقعه تلخ ویرانی های بسیاری در زندگی افراد برجا گذاشت، زنگ خطری بود که نشان دهد کشور عزیزمان ایران در معرض خطر جدی و جبران ناپذیر بلایای طبیعی قرار دارد.

به گفته متخصصان این حوزه، کشور ما در یکی از مناطق زلزله خیز کره زمین واقع شده است و همه ساله زلزله های متعددی در نواحی متفاوت آن اتفاق می افتد. تجربیات نشان داده اند زلزله هنگامی به سانحه تبدیل می شود که جوامع آمادگی رویارویی با آن را نداشته باشند. اگرچه وقت دقیق رخداد زلزله با علم و دانش امروز قابل آینده نگری نیست، ولی می توان با آموزش همگانی در این زمینه، آثار سوء سوانح طبیعی و صدمات ناشی از آنها را به میزان قابل توجهی کم کردن داد. صفحه «تقویم سلامت» این هفته نیز به آموزش آمادگی قبل از زلزله، رفتارهای مناسب حین وقوع این اتفاق و کارها مهم بعد از آن می پردازد.

نکات ایمنی زلزله + آشنایی با زلزله

زلزله هنگامی به سانحه تبدیل می شود که جوامع آمادگی رویارویی با آن را نداشته باشند

ساختمان | استفاده | مدیریت | طبیعی | زلزله | دیوار | ایمنی | مدیریت

موقعیت لرزه خیزی ایران

سوانح طبیعی، حقایقی از زندگی هستند که نمی توانیم کنترل کاملی بر آنها داشته باشیم. باوجود اینکه هنوز امکان آینده نگری وقت دقیق وقوع زلزله وجود ندارد، از دیرباز مناطق زلزله خیز شناسایی و میزان خطرپذیری در این مناطق آینده نگری شده است هست. سرزمین کشور عزیزمان ایران جزو مناطقی از دنیا است که در رده تازه ترین چین خوردگی ها و در امتداد نوار هیمالیا (شمال هندوستان) قرار دارد. از طرفی، کشور عزیزمان ایران در محل تلاقی صفحه عربستان، شبه جزیره هندوستان و صفحه اوراسیا قرار دارد.

برخورد این صفحه ها و حرکت آنها به سمت شمال و صفحه اوراسیا باعث لرزه خیزی فلات کشور عزیزمان ایران شده است هست. بنابراین کشور ما همواره مورد ترساندن زمین لرزه واقع شده است است که از نمونه های آن در گذشته می توان به زلزله های ویرانگر بوئین زهرا، رودبار و منجیل، اردبیل و بم اشاره کرد.

بررسی های انجام گرفته نشان می دهد زیاد مردم هنگام وقوع این پدیده به نوعی غافلگیر شده است و نتوانسته اند تصویر العمل درست و مناسبی از خود نشان دهند. بنابراین زیاد کردن آگاهی و آمادگی عموم جهت کم کردن صدمات ناشی از زلزله در کشور عزیزمان ایران از اهمیت خاص ای برخوردار است.

نکات ایمنی زلزله + آشنایی با زلزله

آشنایی با مفاهیم مرتبط با زلزله

قبل از شروع آموزش مفهوم زلزله و ایمنی مورد نیاز است تعدادی از مفاهیم مرتبط با زلزله تعریف شوند.

ساختمان | استفاده | مدیریت | طبیعی | زلزله | دیوار | ایمنی | مدیریت

• ساختمان درونی زمین: کره زمین مشمول بر چند لایه است که به ترتیب از بیرون به داخل عبارتند از:

۱٫ پوسته: نخستین و بیرونی ترین لایه زمین است و در مقایسه با دیگر لایه ها ضخامت کمتری دارد. پوسته خود دارای دو بخش بیرونی و درونی هست. بخش بیرونی از مواد شنی، ماسه ای، آهکی و… تشکیل شده است هست. در واقع این قسمت از پوسته محل زندگی ما انسان هاست. بخش درونی نیز از سنگ های سخت تر تشکیل شده است هست. ضخامت پوسته در زیر اقیانوس ها و خشکی ها یکسان نیست و بین ۵ تا ۶۰ کیلومتر متغیر است.

نکات ایمنی زلزله + آشنایی با زلزله

۲٫ جبه (گوشته): زیر لایه پوسته، جبه یا گوشته قرار دارد. این لایه ضخامت زیادی دارد و از سنگ های جامد و خمیری تشکیل شده است هست. ضخامت جبه حدود ۲ هزار و ۹۰۰ کیلومتر است.

۳٫ هسته: سومین لایه زمین هسته است که خود از دو قسمت تشکیل شده است هست. قسمت اول، هسته بیرونی و قسمت دوم، هسته درونی هست. هسته بیرونی مذاب و دارای ضخامتی حدود ۲ هزار و ۳۰۰ کیلومتر و هسته درونی جامد و از جنس آهن و نیکل هست. این لایه حدود ۱۲۰۰ کیلومتر ضخامت دارد.

• زلزله: زلزله پدیده ای است که از رها شدن ناگهانی قسمتی از انرژی ذخیره شده است درون زمین، در پوسته یا قسمت بالایی گوشته به وجود می آید و موجب لرزش های کوتاه مدت و ناگهانی قسمتی از پوسته می شود.

توصیه های ایمنی قبل از وقوع زلزله

توصیه های ایمنی قبل از وقوع زلزله به ایمن سازی ساختمانی، ایمن سازی غیرساختمانی و تهیه کیف ایمنی مرتبط هستند. در ادامه از این توصیه ها آگاه خواهید شد.

ایمن سازی ساختمانی

زلزله به خودی خود خطرناک نیست، بلکه نوع زندگی انسان ها، ساخت و ساز غیرمقاوم و غیر اصولی، همچنین نوع و چگونگی کاربرد وسایل، تجهیزات و تاسیسات همگی می توانند در وقت زلزله به خطر تبدیل شده است و اتفاق آفرین شوند. با کاربرد روش های درست و ساده می توان این خطرات را به حداقل کم کردن داد. در این زمینه به نکات زیر توجه کنید:

• گاهی در ساختمان ها جهت استفاده زیاد از فضای موجود، محل بعضی از دیوارها، ستون ها، در، پنجره و… را عوض کردن می دهند. گرچه این کار باعث استفاده بهینه از فضا و زیاد کردن کاربری محل موجود می شود، ولی می تواند مشکلاتی را به خصوص هنگام وقوع زلزله ایجاد کند. بنابراین قبل از هرگونه عوض کردن ظاهری در ساختمان حتما باید با مهندسان متخصص سازه مشورت داشته باشید.

•هنگام خرید یا اجاره یک ساختمان جدید، جهت اطمینان از استحکام و مقاوم بودن آن در برابر زلزله، با مهندسان ساختمان و متخصصان مهندسی زلزله مشورت و به توصیه های آنها توجه کنید.

•ساختمان های ضعیف و قدیمی را می توانید با صرف هزینه ای نه چندان زیاد، با نظارت متخصصان در برابر زلزله مقاوم سازی کنید.

روی تمام درها و کشوهای قفسه ها و کمدها، قفل های محکم تعبیه کنید

ایمن سازی غیرساختمانی

•فضایی که در آن مشغول به زندگی یا فعالیت هستید، ممکن است از نظر سازه ای مقاومت کافی داشته باشد، ولی از نظر چیدمان وسایل و لوازم و فضا به گونه ای باشد که هنگام وقوع زلزله، خطراتی ایجاد کند. مهم است جهت کم کردن این خطرات تلاش کنید و به نکات زیر توجه داشته باشید:

•کتابخانه ها و قفسه ها را به کمک بست های L مانند و با پیچ و رول پلاک به دیوار محکم کنید و درهای آن را هر لحظه قفل شده است نگه دارید. این وسایل باید کاملا به دیوار چسبیده باشند، طوری که هیچ فضایی بین آنها و دیوار باقی نماند.

•اشیای سنگین قابل سقوط را از طبقات بالای قفسه به قسمت های پایین انتقال دهید.

•جلوی قفسه های بدون در، لبه حفاظتی بگذارید یا با راه اندازی میله های خاص از سقوط اجسام جلوگیری کنید. در عین حال، زیر ظروف و وسایل داخل قفسه ها پارچه (نوعی سرگیر) قرار دهید تا این وسایل بر اثر حرکات جزیی سقوط نکنند.

•روی تمام درها و کشوهای قفسه ها و کمدها، قفل های محکم تعبیه کنید. این کار از حرکت، باز شدن درها و کشوهای کمدها و سقوط وسایل داخل آن جلوگیری می کند.

•از باز بودن و قابل استفاده بودن پلکان یا خروجی های اضطراری اطمینان حاصل کنید و کلیه لوازمی که باعث سد معبر و بستن راه عبور و مرور می شوند مانند میزها، صندلی ها، قفسه هایی که در راهروها گذاشته شده است اند یا گلدان هایی که روی پلکان قرار دارند را به مکان مناسب دیگری انتقال یافته کنید.

•پس از زلزله خطرهایی مانند وقوع آتش سوزی به علت ضرب دیدگی تاسیسات برق و گاز محتمل هست. بعد باید هم اکنون ایمنی این تاسیسات و شیرهای مهم آنها را بررسی و در صورت لزوم، خرابی یا نقایص آنها را برطرف کنید.

•تمام وسایلی که روی دیوارها راه اندازی هستند و امکان سقوط دارند مانند قاب تصویر ها، چراغ های دیواری و… را سر جای خود به وسیله بست کاملا محکم کنید.

•سعی کنید تمام وسایل شیشه ای را با وسایل مشابه نشکن تعویض کنید. همچنین از گذاشتن وسایل شیشه ای روی میزها بپرهیزید.

•پنجره ها و درهای شیشه ای بزرگ را با چسب های بی رنگ به صورت ضربدری محافظت کرده یا از شیشه های نشکن استفاده کنید.

•روی تمام لامپ های فلورسنت حفاظ مخصوص تعبیه کنید و دقت داشته باشید چراغ ها و لامپ ها کاملا به سقف یا دیوار محکم شده است باشند.

•تختخواب و محل استراحت و نشیمن خود را از کنار پنجره ها، درهای شیشه ای، کمدها و قفسه های بلند دور کنید.

•مواد قابل احتراق و خطرناک مانند مواد شیمیایی، پاک کننده ها، اسیدها، ضدعفونی کننده های نیرومند و قوطی های رنگ را به فضای باز انتقال یافته کنید و از نگهداری آنها در ظروف شیشه ای بپرهیزید.

•از چگونگی بستن شیرهای آب، گاز و همچنین قطع فیوز برق آگاه باشید.

•دستگاه های تهویه و کولر و لوازم سنگین مانند تلویزیون و رایانه باید در جای خود محکم شده است باشند.

•مخازن مواد سوختنی مثل بخاری، کپسول سیلندر گاز و اتصالات آن باید کاملا محکم و ایمن شوند.

•محل خروجی های اضطراری، زنگ های خطر و کپسول های اطفای حریق را در ساختمان بشناسید.

•با شرکت در دوره های کمک های اولیه، در حفظ جان خود و اطرافیان هنگام زلزله کوشا باشید.

شیوه تهیه کیف ایمنی

کیف ایمنی مجموعه ای از وسایل و ابزار است که می تواند هم در مواقع عادی و هم در سوانحی مانند زلزله بافایده و موثر باشد. تعداد کیف و مقدار مواد درون آنها باید با توجه به تعداد ساکنان منزل تهیه شود. از وسایل موجود در کیف ایمنی می توان به وسایل زیر اشاره کرد: بیلچه و کلنگ سفری (اندازه کوچک)، مقداری طناب محکم، چراغ قوه همراه باتری اضافی، رادیوی ترانزیستوری کوچک همراه باتری اضافی، سوت ورزشی، پتوی سبک، مواد شوینده مانند پودر لباسشویی و صابون، غذای فاسدنشدنی، سبک، فشرده و انرژی زا که به یخچال، شستشو و پختن نیاز نداشته باشد مانند کنسروهای غذایی، بیسکویت، شکلات و…

آب آشامیدنی جهت حداقل ۷۲ ساعت جهت آشامیدن و بهداشت شخصی که در ظروف پلاستیکی نگهداری شود (دقت داشته باشید هرچند مدت یکبار آب ذخیره شده است داخل ظروف را عوض کنید.)، حوله های کوچک و مقداری دستمال کاغذی، کیف کوچک کمک های اولیه مشمول بر درجه تب سنج، چسب زخم، گاز استریل، پنبه، باند نواری زخم بندی، قیچی، پنس، مقداری سنجاق قفلی، چسب نواری جهت اتصال باندها، سرنگ یکبار مصرف، داروهای ضدعفونی زخم (محلول بتادین)، قرص های ضددرد، داروی سرماخوردگی و داروهای مهم دیگر، قند، جوراب ضخیم، کفش محکم ورزشی یا پوتین، کیسه پلاستیکی کوچک (فریزری)، کیسه پلاستیکی بزرگ (زباله)، در بازکن، چاقو و قیچی سفری، کبریت، شمع، ملحفه، اسناد و مدارک مهم، پول نقد، دفترچه های بانکی، کارت های اعتباری، مهرهای اختصاصی، اوراق بهادار و…، پوشک، شیر خشک و داروهای مخصوص کودکان در صورت داشتن فرزند کوچک.

هر کدام از این وسایل بعد از وقوع زلزله می توانند قابل استفاده باشند. به عنوان مثال رادیو ترانزیستوری وسیله ای جهت شنیدن خبر های مهم از طرف مسوولان ذیربط خواهد بود. از طرفی، با کمک این رسانه می توانید از محل دقیق زلزله آگاه شوید و به توصیه های داده شده است توجه کنید. همچنین سوت می تواند جهت افرادی که در محلی حبس شده است اند، وسیله ای مناسب باشد تا از این طریق محل خود را جهت کسانی که بیرون هستند، مشخص کنند. کیف ایمنی را در مکانی مشخص، امن و در دسترس قرار دهید و تمام ساکنان منزل را از محل قرارگیری آن آگاه کنید.

نکات ایمنی هنگام وقوع زلزله

هنگام وقوع زلزله نکات زیر را به یاد داشته باشید و تا آخر لرزش ها در مکان های امن بمانید:

با دست ها دیوار دو طرفتان را بگیرید و با یک دست از سرتان محافظت کنید

•اگر در طبقه همکف هستید و به در خروجی نزدیک اید، یعنی فکر می کنید در حداقل وقت می توانید به فضای باز بروید، سریع به فضای باز بروید و دور از درختان و ساختمان های بلند پناه بگیرید.

•اگر در فضای داخل ساختمان هستید، فورا از کنار وسایلی که امکان سقوط یا پرتاب دارند، دور شوید و در محل های امن مانند چهارچوب در، زیر میز، گوشه دیوار و کنار دیوارهای داخلی پناه بگیرید. هنگام قرار گرفتن در چهارچوب در، به در تکیه دهید و با دو دست، چهارچوب برابر را بگیرید. مورد نیاز به ذکر است چهارچوب در باید بدون شیشه باشد.

•هنگام قرار گرفتن زیر میز نیز با دست پایه های میز را محکم بگیرید و در صورت جابجایی و حرکت میز با آن حرکت کنید. هنگام قرار گرفتن در گوشه دیوار داخلی، دست های خود را به دو طرف دیوار باز کنید. با دست ها دیوار دو طرفتان را بگیرید و با یک دست از سرتان محافظت کنید.

•اگر در طبقات بالای ساختمان هستید از دویدن به سوی پله ها و پایین رفتن از آنها خودداری کنید. در صورت وجود آسانسور به هیچ وجه از آن استفاده نکنید. در همان طبقه در محل امنی مانند چهارچوب در، زیر میز یا گوشه دیوار بگیرید.

•اگر هنگام وقوع زلزله در پله ها بودید به طرف بالا و پایین ندوید، بلکه به طرف دیوار بنشینید و با دست ها از سر و گردن خود محافظت کنید.

•اگر داخل آسانسور هستید، در نخستین طبقه ممکن آن را متوقف کنید و به سرعت خارج شوید.

•اگر در حیاط هستید، از درختان و ساختمان دور شوید و در وسط حیاط، یک زانوی خود را به زمین بزنید و بنشینید. سپس سر خود را به طرف زانوی دیگر به پایین خم کرده و با دست از سر و گردن محافظت کنید.

•در خیابان ها یا کوچه های باریک کنار دیوار خارجی یک ساختمان ترجیحا یک طبقه بنشینید و دست ها را روی سر و گردن خود قرار دهید.

•در خیابان های عریض از درخت ها، تیرهای چراغ برق، ساختمان های بلند، پل های روگذر و عابر دور شوید.

•اگر داخل وسیله نقلیه هستید آن را در محلی دور از ساختمان و سایر موانع متوقف کنید و تا آخر لرزه ها در آن باقی بمانید.

•در صورت نزدیکی به استخر یا دریا با احساس نخستین لرزش ها به سرعت از آب دور شوید.

•پس از وقوع زلزله در اماکن عمومی مانند سالن سینما، تئاتر و ورزش، هجوم جمعیت به طرف درهای خروجی می تواند خطرآفرین باشد. در این شرایط، محلی امن جهت پناه گرفتن بیابید یا در صندلی خود بمانید. سپس سر را داخل زانوها ببرید و با دست ها از آن محافظت کنید.

•اگر هنگام زلزله در ساختمانی مانند فروشگاه، بانک یا … هستید، در صورت دسترسی سریع به در خروجی و عدم ازدحام جمعیت جلوی آن، از ساختمان خارج شوید. در غیراین صورت، محلی امن دور از در و پنجره شیشه ای، وسایل سنگین و قابل سقوط بیابید و آنجا پناه بگیرید.

آشنایی با اماکن امن و خطرناک حین زلزله

پناهگیری سریع و مناسب هنگام وقوع زلزله نیاز به شناسایی اماکن امن و خطرناک ساختمان دارد. بهتر است از قبل این اماکن را بشناسید.

اماکن امن

زیر میزهای محکم، کنار ستون ها، راهرو و فضاهای کوچک با سقف محدود، میان چهارچوب درها، مجاورت دیوارهای داخلی و گوشه دیوارها

اماکن خطرناک

الف- داخل ساختمان

کنار در و پنجره های شیشه ای، مجاورت وسایل شعله سوز مثل بخاری، پله ها و آسانسورها، زیر و مجاورت وسایل قابل سقوط مثل چراغ ها، تابلو و آینه های سنگین، نزدیک وسایل سنگین مثل کمدهای بزرگ و کتابخانه ها، کنار یخچال، اجاق گاز و آبگرمکن و زیر و نزدیک قفسه های پر از ظروف و وسایل آشپزخانه

ب- خارج از ساختمان

کنار ساختمان های بلند، زیر بالکن های ساختمان ها، زیر سر در فروشگاه ها، نزدیک ویترین شیشه ای مغازه ها، زیر و مجاورت درخت ها، نزدیک تیرهای چراغ برق، مجاورت قفسه اجناس قابل سقوط، بالا و زیر پله های عابر و سواره رو ومجاورت سیم های فشار قوی

نکات ایمنی بعد از وقوع زلزله

•پس از وقوع زلزله امکان ریزش و سقوط قسمت هایی از ساختمان، آتش سوزی، نشت گاز، اتصال سیم های برقی و… وجود دارد. حتی اگر هیچ گونه خرابی و خسارتی ایجاد نشده، با رعایت اصول ایمنی و با احتیاز بلافاصله از ساختمان خارج شوید و به فضای باز بروید. تا زمانی که از ایمن بودن ساختمان اطمینان حاصل نکرده اید، وارد آن نشوید.

•در صورتی که رانش زمین ضعیف است و به در خروجی نزدیک هستید، هنگام خروج از ساختمان وسایل گازسوز (کپسولی) را خاموش کرده و فیوز جریان برق، فلکه آب و شیر گاز را قطع کنید. مهم است از قبل با محل قرار گرفتن فلکه آب، شیر گاز و کنتور برق و نحوه باز و بسته کردن آنها آشنا باشید.

•کلیدهای برق را روشن نکنید و اگر بوی گاز احساس کردید، از کبریت، فندک و شمع استفاده نکنید. جهت روشنایی فقط از چراغ قوه استفاده کنید، مگر اینکه از عدم نشت گاز کاملا مطمئن شوید.

•سیم های برق افتاده یا وسایلی که در تماس با آنها هستند را لمس نکنید .

•هنگام خروج از ساختمان چنانچه کیف های ایمنی در دسترس شما هستند، آنها را به خارج ساختمان حمل کنید.

•پس از زلزله احتمال وقوع بعد لرزه ها زیاد هست. بنابراین بعد از آخر لرزه ها مدتی کوتاه در مکان پناه گیری خود باقی بمانید. به محض احساس بعد لرزه ها در محلی امن پناه بگیرید و به هیچ عنوان وارد ساختمان نشوید.

•آتش سوزی های کوچک به آسانی به وسیله کپسول های آتش نشانی خاموش می شوند. بنابراین هر لحظه کپسول های آتش نشانی را در دسترس قرار دهید.

•سعی کنید از تلفن ثابت یا همراه فقط در موارد مهم استفاده کنید لیکن تماس بیش از حد مردم در مواقع ضروری، امکان برقراری ارتباط با مراکز امدادرسانی را با مسئله مواجه می کند.

•اگر در محلی حبس شده است اید، چنانچه کیف ایمنی در دسترس شماست، با استفاده از سوت یا چراغ قوه، محل خود را جهت افرادی که در خارج ساختمان هستند، مشخص کنید. در غیراین صورت تلاش کنید با کشیدن فریادهای متناوب، جای خود را به دیگران اطلاع دهید. دقت کنید جنب و جوش زیاد باعث خستگی و از بین رفتن اکسیژن فضایی که در آن قرار گرفته اید، می شود. بنابراین در فاصله های زمانی متناوب فریاد بکشید.

•اگر به صورت دسته جمعی در محلی حبس شده است اید و به فضای بیرون دسترسی ندارید، به صورت نوبتی فریاد بکشید. این کار باعث می شود کمتر خسته شوید.

•هنگام خروج از ساختمان مراقب خرد شدن شیشه ها باشید و جهت جلوگیری از صدمات ناشی از آنها کیف یا وسیله محکم و نرم دیگری را مانند پتو روی سر خود نگه دارید.

•از سلامت همه افراد خانواده اطمینان حاصل کنید و در صورت نیاز با رعایت موارد ایمنی به یاری آنها بشتابید .

•مراقب سقوط آوار باشید و از قدم برداشتن روی محل هایی که سست هستند یا احتمال ریزش دارند، خودداری کنید .

•اگر با فردی مواجه شدید که از ناحیه گردن و ستون مهره ها دچار آسیب شده، به هیچ وجه او را حرکت ندهید، مگر اینکه احتمال خطری مانند ریزش آوار، آتش سوزی و گازگرفتگی در محل وجود داشته باشد. در این صورت بدون حرکت و فشار به گردن، پشت و کمر، او را با وسیله ای که می تواند عملکرد برانکارد را داشته باشد (مثل لنگه در یا تخته بزرگ) به خارج از ساختمان انتقال دهید.

•خیابان را جهت رفت و آمد نیروهای امدادی باز نگه دارید و با آنها همکاری صمیمانه داشته باشید .

•به درخواست های کمک ماموران انتظامی، آتش نشانی، هلال احمر و سایر شرکت ها پاسخ مثبت بدهید .

•برای گرفتن اطلاعات از رادیو ترانزیستوری یا رادیوی اتومبیل استفاده کنید.

به درخواست کمک ماموران انتظامی، آتش نشانی، هلال احمر و سایر شرکت ها پاسخ مثبت بدهید

رد پای زلزله همه جا مثل هم نیست

بلایای طبیعی حقیقت تلخی هستند که هیچ کس را از آن گریزی نیست. فوت های بیشمار، امراض و آسیب های اقتصادی و اجتماعی کمترین آسیبی است که از این بلایا حاصل می شود. بلایای طبیعی از ابتدا وجود داشته و با گذر وقت و زیاد کردن جمعیت میزان آسیبی که به بشر وارد آورده اند رفته رفته زیاد کردن پیدا کرده هست. باوجود اینکه این بلایا در ذات و شدت به هم شبیه هستند، کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه را از نظر آسیب های اقتصادی و بحران انسانی به یک اندازه تحت تاثیر قرار نمی دهند.

مدیریت موثر و توانمند بحران یکی از مسوولیت های حیاتی هر کشوری هست. در حالی که کشورهای توسعه یافته جهت مقابله با این بحران ها با عملکرد مناسب و مکانیسم های موثر به خوبی تجهیز شده است اند، در برابر یک عملکرد ضعیف یا نبود مکانیسم های مناسب زحمت و صدمات بسیاری به مردم و کشور تحمیل می کند.

میان تمام کشورهای جهان، کشورهای آسیایی بیشترین مناطق بلاخیز دنیا بوده اند. طی سال های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۰ میلادی مردم کشورهای آسیایی ۸۳درصد بلایای طبیعی دنیا را تحمل کرده اند. کشور هند یکی از مستعدترین این مناطق است و ناملایمات طبیعی بسیاری را تجربه کرده هست. سیل، توفان و زلزله ۳ بلای عمده طبیعی هستند که این کشور با آنها دست به گریبان بوده است.

کشور هند از نظر زمین شناسی به ۵ ناحیه زلزله خیز تقسیم شده؛ به این ترتیب که در منطقه ۱ احتمال بروز زلزله کم شدت وجود دارد و منطقه ۵ زلزله خیزترین بخش این کشور هست. متاسفانه با وجود اینکه این کشور شاهد اتفاقات ناگواری بوده ، از این تجربیات درس نگرفته اند. تعداد افرادی که در این کشور به مدیریت بحران می اندیشند، بسیار کم است و اغلب در سطح آکادمیک هستند. آنچه که مسلم است هنگام زلزله، میزان استحکام ساختمان ها بسیار مهم هست، ولی در این کشور مهندسی زلزله یا مهندسی ساختمانی که منطبق با اصول استاندارد باشد، فقط در سطح تحصیل در دانشگاه باقی مانده و اکنون مهندسان ساختمان حتی استاندارد اولیه را هم هنگام ساخت و ساز رعایت نمی کنند.

در سال ۲۰۰۴ میلادی در هند و تمام کشورهای حوزه اقیانوس هند زلزله روی داد و خرابی های غیرقابل تصوری به جا گذاشت، ولی دولت هند هیچ گونه آمادگی ای جهت ترمیم و مقابله با این خرابی ها نداشت. بسیاری از روستاها هنوز سال ها بعد از زلزله به اوضاع مناسب درنیامده اند.

مسئولیت عمده ای که دولت مرکزی هند در مواقع بروز زلزله و سایر بلایا برعهده گرفته، فقط حمایتی بوده و مشمول بر فراهم آوردن منابع مالی و کارها تکمیلی در بخش حمل و نقل و غذا. به علاوه، بسیاری از شاهدان بر این عقیده اند به علت فسادی که در دستگاه های دولتی وجود دارد و سوء مدیریت، تنها یک سوم کمک هایی که از طرف جامعه بین الملل به این کشور شده، در اختیار مردم قرار گرفته هست. بنابراین صدها خانواده بعد از سونامی هنوز منتظر منزل خود هستند.

کشور ژاپن از مدیریت بسیار خوبی جهت مقابله با بلایای طبیعی برخوردار هست. با این حال بخش شمال شرقی ژاپن بر اثر وقوع زلزله ۹ ریشتری در مارچ سال ۲۰۱۳ میلادی کاملا تخریب شد. در این زلزله ۲۵هزار نفر کشته و ۵۰ هزار نفر مفقود شدند و ۲۵۰ هزار نفر منزل و کاشانه خود را از دست دادند. ۳۱۰ میلیارد دلار برآورد خسارت مالی بود که به این کشور وارد شد. حال اگر زلزله ای به این بزرگی در کشور هند اتفاق می افتاد، دنیا شاهد چه تلخی هایی می شد!

به همین علت کشورها باید در برابر پیشگیری از بلایا و مدیریت آسیب های ناشی از آن بسیار هوشیار باشند. تعهد و ابتکار کشور ژاپن جهت به حرکت درآوردن جامعه داخلی و بین المللی جهت به حداقل رساندن آسیب های ناشی از زلزله قابل تحسین هست. این کشور در مورد زلزله بسیار موفق عمل کرد.

کشور ژاپن در جایی واقع شده است که اغلب مواقع شاهد آتشفشان های فعال یا زلزله هست. در زلزله سال ۱۹۹۵ میلادی ژاپن حدود ۸۰هزار منزل ویران شد، بزرگراه ها، پل ها، بندر و خطوط آهن صدمات جدی دید، ولی ترمیم صدمات جانی و فیزیکی بلافاصله شروع و ظرف ۳ ماه تمام تاسیسات زیربنایی شهر بازسازی شد. وزیر خارجه ژاپن در آن وقت در روزنامه هرالد تریبیون نوشت: «اگر فکر می کنید تمام کشور پوشیده از آوار و خرابی هست، اشتباه کرده اید.

خیابان ها به وضع طبیعی برگشته، بزرگراه ها بعد از ۲ هفته باز شده است و خط آهنی که توکیو را به ناحیه توهوکو وصل می کند پر از مسافر است.»

سیستم مدیریتی کشور ژاپن این گونه است که یک وزیر بحران در کابینه دولت معرفی می شود. دفتر این وزیر سیاست های مقابله با بحران را تعیین می کند و در صورت بروز واقعه به صورت هماهنگ آن را به اجرا در می آورد. در مواقع معمولی وزیران کابینه، نمایندگان شرکت های مربوط و متخصصان هسته مهم دفتر مدیریت را تشکیل می دهند. هنگامی که بحران عظیمی روی می دهد، ظرف ۳۰ دقیقه یک تیم متشکل از این افراد به دفتر نخست وزیر احضار می شوند و بلافاصله اقدام به تصویر العمل سریع نسبت به مسئله می کنند.

کشور آمریکا جهت مدیریت بحران در دهه ۷۰ سیستمی را تعیین کرده به نام Incidencommand system که یک مفهوم استاندارد مدیریتی است و به مسوولان اجازه می دهد در مواقع بروز بحران بدون اینکه منتظر اجازه مراجع قضایی شوند، به صورت یکسان و هماهنگ نسبت به وقایع پیش آمده تصویر العمل سریع نشان بدهند. بعد از آن هم دولت فدرال آن را به برنامه ملی تعمیم داد. این سیستم جهت هر نوع بحران کاربرد دارد و به بازدیدکنندگان خود اجازه می دهد با استفاده از ساختار سازمانی و منسجم به هر نوع واقعه منفرد یا پیچیده تصویر العمل سریع نشان بدهند. از طرف دیگر وسعت شرکت مسئول بر اساس وسعت فاجعه تعیین می شود.

بعد از وقوع زلزله جهت گرفتن اطلاعات از رادیو ترانزیستوری یا رادیوی اتومبیل استفاده کنید

زلزله ای که در کشور نپال در سال ۲۰۱۵ میلادی اتفاق افتاد، به علت وجود فقر، فساد و سوء مدیریت خرابی بسیاری به بار آورد. منزل های ساخته شده است در این کشور بدون استانداردهای مهندسی است و افراد متخصص کمی در زمینه مهندسی و معماری در این کشور زندگی می کنند. از طرفی، قوانین و ضوابط در آنجا حاکم نیست. این کشور جهت ساختن ساختمان های ضدزلزله نیازمند منابع مالی و انسانی متخصص است و مردم کشور هم جهت همکاری با دولت باید بتوانند به دولت خود اعتماد کنند، ولی این کشور آنچنان دستخوش فقر و بیسوادی است که مردم روزانه جهت به دست آوردن غذا مبارزه می کنند و دیگر جایی جهت فکر کردن به ساختن ساختمان های ضدزلزله و مطابق با اصول مهندسی جهت آنها باقی نمی ماند.

در کشور نیوزیلند، دولت رویکردهای مدیریت بحران را که مصوب سال ۱۹۹۵ میلادی بود، اصلاح کرد. این راهکارها به صورت سنتی تعیین می شد و در وقت بروز بلایای طبیعی مانند زلزله دیگر کارآمد نبود. در جهت همین هدف، نخست شرکت های متفاوت مرتبط را با هم ادغام و تمام مکانیسم های تعریف شده است را به مکانیسم R4 تبدیل کرد که مشمول بر کم کردن خطر، آمادگی، تصویر العمل و اصلاح است.

به علاوه، دولت دو تصمیم مهم گرفت؛ ابتدا قوانینی بر اساس چارچوب مدیریت فراگیر بحران تصویب کرد، سپس به منظور دستیابی به مدیریت بحران موثر، کنسرسیوم دولت های محلی را پذیرفت. این تصمیم گیری ها اکنون به مورد اجرا گذاشته شده است است و وزارت بحران این کشور تلاش می کند آن را به صورت قانون دربیاورد و از دولت های محلی حمایت کند.

آنچه مسلم است میزان بلایای طبیعی طی سال های اخیر زیاد کردن یافته و همه ملت ها؛ چه ثروتمند و چه فقیر را تحت تاثیر قرار داده هست. بنابراین همه کشورها باید با تعیین سیاست ها و راهکارهای کارآمد به نحو موثرتری با فاجعه مواجه شوند. بلایای طبیعی یک ترساندن هستند که نمی توان جلوی آنها را گرفت، ولی می توان با اقداماتی شدت تاثیری که بر جامعه، اقتصاد و محیط زیست می گذارند، کم کردن داد. از دست رفتن جان انسان ها را نمی توان جبران کرد، ولی سایر آسیب ها را می توان به خوبی اصلاح کرد.

منبع : هفته نامه سلامت – bartarinha.ir

واژه های کلیدی: ساختمان | استفاده | مدیریت | طبیعی | زلزله | دیوار | ایمنی | مدیریت

نکات ایمنی زلزله + آشنایی با زلزله