توهین به کل جامعه, تفکیک جنسیتی شهری

این کار توهینی به کل جامعه کشور عزیزمان ایران است

سعید مدنی که حالا چند ماهی می شود از راه دور تبعید، ساکن پایتخت کشور عزیزمان ایران شده، این بار راجع به مسئله زنان و امنیت شهری حرف می زند. در مصاحبه زیر او امنیت زنان را مقدمه ای بر همکاری آنها تلقی می کند و علت کم کردن تعداد زنان در جست وجوی کار تحصیل کرده را ناامنی در محیط کار می داند. او در آخر جهت توضیح ناکارآمدی تفکیک جنسیتی در محیط شهری می گوید: «این کار توهینی به کل جامعه کشور عزیزمان ایران است».

عبارات مهم : آسیب های اجتماعی – معابر عمومی

راجع به شهر مردانه و ناامنی فضاهای عمومی جهت زنان صحبت های زیادی مطرح شده، نظر شما راجع به این مبحث چیست؟

توهین به کل جامعه, تفکیک جنسیتی شهری

احساس امنیت در فضاهای عمومی یکی از پیش شرط های مهم فعالیت انسان ها به خاص زنان هست. بنابراین مردان یا زنان جهت آنکه در زندگی اجتماعی همکاری داشته باشند، باید احساس امنیت کنند. متأسفانه مدیریت شهری، خودآگاه یا ناخودآگاه، جهت تأمین امنیت شهروندان، اغلب وزن بیشتری جهت مردان قائل می شود. شاید یکی از بااهمیت ترین دلایل این وضعیت، حضور جایگاه بالاتر و مؤثرتر مردان در مدیریت شهری با ذهنیت مردسالارانه هست. بنابراین داریم راجع به شهرهایی با مدیریت مردانه بحث می کنیم که کمتر به فکر آن هستند که زنان نیز نیازمند فضاهای عمومی امن جهت همکاری در حیات اجتماعی هستند؛ لیکن تصور می کنند زنان باید اوقات زندگی خود را در منزل و آشپزخانه بگذرانند تا از امنیت برخوردار شوند.

اگر آزار و اذیت های خیابانی را موجب ایجاد حس نا امنی بدانیم، مصادیق این آزارها چیست؟ جهت مثال، قانون گذار چه تعریفی باید ارائه کند که تمام مصادیق را دربر بگیرد؟ چگونه می توان مرز میان شوخی و تعاملات صمیمانه را با آزار جنسی مشخص کرد؟

باید توجه داشت احساس امنیت فرایندی روانی-اجتماعی است که صرفا بر افراد تحمیل نمی شود، بلکه اکثر افراد جامعه بر اساس نیازها، علایق، خواسته ها و توانمندی های شخصیتی و روانی خود در ایجاد یا نابود کردن آن سهم دارند. بنابراین بنده زنان را در برابر آزار و اذیت خیابانی منفعل نمی دانم. از این گذشته، باید بین احساس امنیت و امنیت واقعی تفاوت قائل شد. احساس امنیت نداشتن هر لحظه محصول اذیت و آزار خیابانی نیست و گاه با آموزه های فرهنگی و خانوادگی نیز ارتباط دارد.

در گزارش های پژوهشی، زنان به رفتارهایی مثل توقف اتومبیل و اصرار جهت سوارشدن، لمس بدن و تنه زدن، اقدام به دزدی کیف و موبایل، شنیدن الفاظ رکیک و متلک، خیره شدن و امثال آن اشاره کرده اند. در هر حال، آزارهای خیابانی می تواند امنیت اخلاقی- عاطفی، جانی و مالی زنان را ترساندن کند.

او پیوندی قدیمی با پژوهش در حوزه مطالعات زنان دارد، نگاه و روش جدیدی در جامعه‌شناسی روسپیگری داشته و عمر پژوهشی خود را صرف جامعه‌شناسی آسیب‌های اجتماعی کرده‌ است

برای همه این رفتارها در قوانین و مقررات می توان عناوین اتهامی پیدا کرد، مهم آن است که اولا زنان در مواجهه با این رفتارها از خود تصویر العمل نشان دهند و ثانیا نظام قضائی نیز در مواجهه با شکایت زنان تصویر العمل انفعالی یا مردسالارانه نشان ندهد و بدون پیش داوری قضاوت کند. جهت مثال، در ماده ٦٣٨ قانون مجازات اسلامی آمده: «هرکس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ٧٤ ضربه شلاق محکوم می گردد و درصورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نباشد، ولی عفت عمومی را جریحه دار نماید، فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا ٧٤ ضربه شلاق محکوم می شود». هیچ آدم عاقل و شرافتمندی رفتارهایی را که به عنوان مصادیق آزار به آنها اشاره کردم، شایسته تقدیر نمی داند، بلکه بی تردید آنها را خلاف عفت عمومی ارزیابی می کند. بنابراین فقط با استناد به همین قانون، مرتکبان آزار زنان را از لحاظ قانونی می توان به حبس و شلاق محکوم کرد؛ ولی بنده تاکنون نشنیده ام آقایی به علت آزار زنان در خیابان یا معابر عمومی زندان برود یا شلاق بخورد. بنابراین مسئله فقط قانون نیست، بلکه زیاد از آن، اجرای قانون است و البته مهم تر از همه اینها کنشگری زنان.

البته آزارهای خیابانی تنها مبتنی بر جنسیت نیستند.

باید بین علل و عوامل آزار جنسیتی در خیابان با آزارهای دیگر تفاوت قائل شد. در میان اقوام متفاوت ایرانی نیز شاهد آزار خیابانی زنان هستیم. اگر امنیـت اجتماعی را مشمول بر تمهیداتی جهت حفـظ زنـدگی اعضـای جامعه و سپس حفـظ راه و روش زنـدگی آنـان بـدانیم، بنابراین می توان امنیت اجتماعی را برطرف تهدیـد در ارتباطات اجتماعی اعضای جامعه به یكدیگر در نظر گرفت. این نوع تعریف از امنیت، حاصل فضای اجتماعی هست؛ این فضای اجتماعی تنها سطح كلان یا دولت به معنای عام را دربر نمی گیرد و البته بـه سـطح امنیـت فـرد نیز محـدود نمی شود، بلکه به طور اجتماعی بر مجموعه ای از افراد تأكید می كند كه عنصر یا عناصری خاص مانند: جنسیت، قومیـت، مـذهب و… آنها را به هم مرتبط می کند. زمانی كه ارزش های اتصال دهنده افـراد تهدیـد شود، امنیت اجتماعی متزلزل می شود.

راجع به آزارهای جنسیتی چه عواملی نقش دارند؟

عوامل متعددی در آزار زنان نقش دارند؛ ولی در یک دسته بندی کلی، شاخصه های زنان مثل سن، نوع پوشش، تأهل و…، شاخصه های آزاردهندگان (مردان) مثل سن، تأهل، اوضاع اقتصادی- اجتماعی، شغل، مهاجرت و… و بالاخره شرایط و بستر اجتماعی مثل فضای شهری، شرایط محلی، نیروهای انتظامی، قوانین و مقررات، فرهنگ عمومی و… در شیوع و بروز آزار خیابانی نقش دارند.

احساس نبود امنیت در فضاهای عمومی تا چه اندازه و چگونه موجب از بین بردن زنان از عرصه عمومی می شود؟ آیا آماری رسمی در این زمینه وجود دارد؟

توهین به کل جامعه, تفکیک جنسیتی شهری

اول اجازه دهید تأکید کنم که احساس امنیت در کشور عزیزمان ایران به طور کلی پایین هست. در مطالعه ای که در سال ١٣٩٤ از طرف وزارت کشور انجام شده، فقط ٣٣,٩ درصد جامعه احساس امنیت زیاد و خیلی زیاد داشته اند. ٢٩.١ درصد احساس امنیت جانی زیاد و خیلی زیاد و فقط ١٦.٨ درصد احساس امنیت مالی زیاد و خیلی زیاد داشته اند. توصیه حائز اهمیت آن است که سهم مردانی که احساس امنیت زیاد و خیلی زیاد داشته اند (٤٠.٨ درصد) بسیار زیاد از سهم زنان (٢٦.٨ درصد) بوده هست. مطالعات مقطعی و در محدوده های جغرافیایی محدودتر نیز نشان می دهد احساس امنیت در مردان همواره زیاد از زنان بوده هست. همان طور که در پاسخ سؤال های قبلی اشاره کردم، نخستین و شاید بااهمیت ترین مقدمه جهت حضور فعال اجتماعی و همکاری در زندگی جمعی احساس امنیت هست. کم کردن سهم زنان در جست وجوی کار برخوردار از تحصیلات عالی در سرشماری سال ١٣٩٠ جمعیت کشور پدیده تازه و مهمی بود که مؤید ادعای اشاره شده است هست. در واقع جمع کثیری از زنان تحصیلکرده به علت دسترسی نداشتن به وقت های شغلی یا احساس نبود امنیت شغلی و ناامن بودن محیط های کار ترجیح داده اند در منزل بمانند و از اشتغال صرف نظر کرده اند.

یکی از ابتدایی ترین راهکارهایی که جهت تأمین امنیت زنان ارائه می شود، تفکیک جنسیتی هست. جهت مثال جداسازی در حمل ونقل عمومی یا ایجاد پارک بانوان. در حالی که در بسیاری از کشورهای دیگر از جمله در خاورمیانه و کشورهای اسلامی بر رویکردهای پیشگیرانه و شیوه های آموزش و ساختن فرهنگ عمومی تأکید می شود.

آیا تفکیک جنسیتی راه حلی پایدار است؟

بعد از ٤٠ سال تلاش و پیگیری جهت تفکیک جنسیتی پرهزینه، همه می دانیم که پیشبرد چنین سیاستی در سطح عمومی نه ممکن است و نه مطلوب. ممکن نیست؛ لیکن با وجود این همه انرژی و سرمایه که بعد از انقلاب صرف آن شد، این کار به نتیجه نرسید و افکار عمومی آن را بعد زد؛ ولی تفکیک جنسیتی حتی مطلوب هم نیست؛ لیکن هم توهینی است به کل جامعه کشور عزیزمان ایران و هم نقش مؤثری در پیشگیری از آزار زنان ندارد. البته در بعضی موارد مثل حمل ونقل عمومی، تفکیک جنسیتی فضای مطلوب تری جهت زنان فراهم کرده هست؛ ولی راجع به پارک ها عنوان تفاوت دارد. پارک ها اصولا باید مکان های امنی جهت همه افراد به خاص زنان، کودکان و سالمندان باشد. به علاوه تعداد پارک های خاص زنان در مقایسه با کل پارک ها بسیار محدود است و نوعی تبعیض را تداعی می کند.

او پیوندی قدیمی با پژوهش در حوزه مطالعات زنان دارد، نگاه و روش جدیدی در جامعه‌شناسی روسپیگری داشته و عمر پژوهشی خود را صرف جامعه‌شناسی آسیب‌های اجتماعی کرده‌ است

ماده ۶۱۹ قانون مجازات اگرچه ایراداتی دارد؛ ولی مزاحمت های خیابانی را جرم انگاری کرده است که باعث کم کردن تعداد شکایات شده است هست. آیا قانون در مقابله با این آزارها ناکارآمد عمل کرده است؟

مشکل مهم این است که اولا زنــان در جامعــه ایــران از ایــن مــاده بــه جــز شــرایط خــاص و اســتثنائی اســتفاده نمی کننــد و ثانیا مأموران قضائی و انتظامـی نیز زنانـی را کـه مـورد مزاحمـت قـرار گرفته اند، بـزه دیـده نمی بینند. بنا براین برخـورد اغلب غیر قابل دفاع برخـی از مأموران با زنان شاکی، اطلـاع نداشـتن زنـان از حقـوق خود، بی اطلـاعی زنان از نقـش خـود در بزه دیدگـی، آمـوزش ناکافـی و از همه مهم تر زمینه های اجتماعی مستعد آزار اجتماعی زنان همگـی موجب ناکارآمدی ماده قانونی مورد اشاره شده است هست. از این گذشته مرتکــب پــس از انــکار و حتــی با وجود گـزارش مأموران در پرونـده، مدعی می شود عمـلش توهیـن و مزاحمـت نیست؛ بلکـه تذکـر و امربه معروف و نهی ازمنکر و اعتراض بـجـا بـه رفتـار یـا حـرکات یـا اساسـا حضـور زن در محیـط اجتمـاع هست. به عنوان نمونه مدعی می شود چـرا زن پوشـش نامناسـب دارد یـا اینکـه در سـاعتی نامناسـب در خیابـان حضور داشته که قاضی پسند هم هست. بنا براین با وجود این اشتباهات ماده قانونی اشاره شده است کمتر از سوی زنان آزاردیده مورد استناد قرار می گیرد.

تشویق زنان به شکستن سکوت یکی از روش های مقابله با هرگونه خشونت جنسی و جنسیتی در تمام دنیاست. فراتر از افشا و ثبت روایت ها، از جامعه مدنی جهت مقابله با عادی سازی آزارهای خیابانی و از بین بردن رویکرد متهم انگاری زنان، چه کاری ساخته است؟ مردان چگونه باید در این روند همکاری کنند؟

به نظر بنده بااهمیت ترین و مؤثرترین راهکار جهت مقابله با آزار زنان به خاص آزار اجتماعی آنان مداخله جامعه مدنی هست. تشویق به برخورد عمومی و همگانی با مردانی که اخلاق اجتماعی را نقض کرده و به زنان آزار می رسانند، در وهله اول مستلزم حساس سازی و حمایت عمومی از زنان هست. زیاد کردن قبح اجتماعی رفتارهای شنیع با زنان در فضاهای عمومی موجب می شود تا نوعی مانع اجتماعی جهت این قبیل رفتارها ایجاد شود.

توهین به کل جامعه, تفکیک جنسیتی شهری

گردآوری: گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع: sharghdaily.ir

واژه های کلیدی: آسیب های اجتماعی | معابر عمومی | مردانه | قانونی | ایرانی | خیابانی | مردان | قانون | ایران | امنیت | احساس