پرونده «بزرگترین منزل تهران» را مختومه کرده‌اند؟

بنای تاریخی ثابت پاسال ۳۱ خرداد امسال در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است

هر چند این روزها به نظر می رسد در بین مجتمع های مسکونی و تجاری گیر افتاده، ولی به واسطه طرح هایی که مالکِ بنا قبل از ثبت ملی به میراث فرهنگی ارائه کرده و هنوز خبری از نتیجه بررسی های آن بیرون درز نکرده، احتمال بالا آمدن برجی هم قد و طراز دیگر ساختمان های اطراف آن دور از ذهن نیست.

پرونده «بزرگترین منزل تهران» را مختومه کرده‌اند؟

از چهار سال پیش تا امروز هراز گاهی نام بزرگترین منزل پایتخت کشور عزیزمان ایران سر زبان ها می افتد و با چندین اعتراض و هشدار از سوی دوستداران میراث فرهنگی و رسانه ها بار دیگر صداها خاموش می شوند تا آخر این بنای تاریخی ۳۱ خرداد امسال یعنی در هفته میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت می رسد، در همان وقت هاست که مهدی چمران، مدیر وقت شورای شهر پایتخت کشور عزیزمان ایران می گوید: «می درخواست کردند در این عمارت مجتمع تجاری بسازند و بلندمرتبه سازی کنند، ولی پیشنهاد دادیم در آنجا مرکز فرهنگی و مذهبی ساخته شود، یعنی مسجد بسازند. البته باید در این مکان، بخش تجاری هم فعال شود تا بتواند هزینه های خود را دربیاورد.»

این صحبت ها هیچگاه تائید نشدند، ولی به نظر می رسد نیازی به تائید آن ها نیست، چون براساس طرحی که مالک بنا به میراث فرهنگی داده و هنوز هیچ جواب رسمی راجع به ی تائید یا رد این طرح ارائه نشده هست، در فضای خالی حیاط این بنا به سمتِ غربِ آن طرح ساخت برجی ۱۴ طبقه وجود دارد.

البته نهم خرداد امسال و قبل از تصویب ثبت این بنای تاریخی، سپیده سیروس نیا، معاون میراث فرهنگی استان پایتخت کشور عزیزمان ایران به ایسنا اعلام کرده بود «براساس توافق انجام شده است میان میراث فرهنگی استان پایتخت کشور عزیزمان ایران و مالک عمارت ثابت پاسال، این منزل تاریخی پابرجا می ماند و در کنار آن یک مرکز اقامتی ایجاد می شود، درا ین بنا اصل عمارت حفظ و مرمت می شود، ولی با فاصله ای به اندازه عرض معبر عمارت تا دیواره خیابان جردن (آفریقا) یک هتل در بخش شمال غربی ثابت پاسال ایجاد می شود.

این آخرین صحبت ها از سوی مسئولان میراث فرهنگی راجع به ی ثابت پاسال بود، هرچند هر ازگاهی با حضور مسئولان میراث فرهنگی در برنامه های خبریِ متفاوت آن ها در پاسخ به آینده ثابت پاسال می گفتند، طرح در دست بررسی است و خبرنگاران را امیدوار می کردند که قرار نیست هیچ خدشه ای به این بنای تاریخی وارد شود، تا شهریور ماه امسال که مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی اعلام کرده بود؛ « جهت تعیین حریم این محوطه ی تاریخی، نخست باید اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان پایتخت کشور عزیزمان ایران پیشنهاد حریم این بنای تاریخی را به ما بدهد تا ما بتوانیم آن را به تصویب برسانیم.» و این یعنی ثابت پاسال حتی حریم ندارد.

«ثابت پاسال» را یکی از معدود نمونه‌های باقیمانده از خانه‌- باغ‌های ایرانی در منطقه آفریقا (جردن) پایتخت کشور عزیزمان ایران و حتی «بزرگترین خانه‌ی تهران» می‌نامند، خانه‌ای با وسعت ۱۲ هزار مترمربع

حالا همه ی این ها یک طرف و اظهارنظر مدیر کل سابق میراث فرهنگی استان پایتخت کشور عزیزمان ایران در آن وقت یک طرف که گفته بود؛ «تعداد طبقات را کمیسیون ماده پنج تعیین می کند، نه اداره کل میراث استان.»

پیشنهاد یا طرح ثابت پاسال باید دوباره بررسی شود

اما رجبعلی خسروآبادی، مدیر کل سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان پایتخت کشور عزیزمان ایران در آخرین اظهار نظرش راجع به ی ثابت پاسال تا وقت حضورش در این اداره کل به ایسنا می گوید: «این بنای تاریخی خوشبختانه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده هست، ولی این ارتفاعات متعلق به ما نیست، براساس طرح باید فاصله معناداری از این فضا به سمت غرب و به اندازه ی فضایی که در سمت شرق بنا وجود دارد، گرفته شود. با این وجود آنچه که اعتقاد ماست، حفظ این بنای تاریخی است.»

وی ادامه می دهد: «این ساختمان در مرکزِ محدوده ای قرار گرفته که ضلع شرقی به سمت خیابان آفریقا یک فاصله افتاده دارد، مشابه آن فاصله باید در سمت دیگر نیز قراربگیرد و به آن فاصله عقب تر برود، بنابراین یک ارتفاع کوتاه و یک ارتفاع بزرگتر در زمینِ خریداری شده است ایجاد می شود، یعنی در فضای بازِ ثابت پاسال بنا کوتاه می شود و ساختمان در حریم درجه یک قرار می گیرد و بنای دیگر پشت خط یعنی در زمین خریداری شده است به وسیله مالکِ تازه یعنی در حریم درجه دو قرار می گیرد، آن از محدوده ثابت پاسال جدا می شود.»

او طرح های انتشار یافته در اینترنت که به طرح تازه ثابت پاسال منتسب شده است را رد می کند و می گوید: «این طرح به شورای فنی ارائه نشده هست، طرحی که به ما داده اند با این طرح متفاوت هست. از سوی دیگر این بنا اکنون در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده هست. هر پیشنهادی که بیاید باید بار دیگر بررسی شود، قرار بود اگر مالک تعهد بدهد، این اتفاق بیفتد ولی آن تصویب نشد.»

خسروآبادی ادامه می دهد: یک نمای کلی از این طرح وجود دارد که کجا و در دو سطح کوتاه و بلند این ساختمان ها ساخته شود، این که آن وقت به این کار اجازه دادیم به علت حفظ آن بنای مرکزی – عمارت مهم ثابت پاسال- بود، اکنون آن اثر در فرهست میراث ملی ثبت شده است هست. طبیعا نه میراث فرهنگی و نه شورای فنی ما نسبت به این قضیه تا زمانی که طرح آن به معاونت میراث فرستاده شود، کاری انجام می دهیم.

پرونده «بزرگترین منزل تهران» را مختومه کرده‌اند؟

محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی شرکت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در این زمینه به ایسنا می گوید: ثابت پاسال، دو بحث دارد، یکی جریانی که به دنبال آن این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و دیگری عنوان معماری شهرسازی آن است.

او ادامه می دهد: آیا در چنین بنایی با توجه به ضوابط موجود اجازه ی کار می دهند؟ از سوی دیگر این طرح جهت اجرائی شدن باید به کمیسیون ماده ۵ برده شود و ببینیم آیا اعضا آن را می پذیرند یا خیر؟

وی با بیان این نظر که «طرح کلی است ولی جایی تأیید نشده است»، می افزاید: این طرح به کمیسیون ماده ۵ و شورای عالی معماری شهرسازی برود چون بارگذاری سنگین دارد. باید دید با ضوابط میراثی جور می شود، یا خیر؟

طالبیان با بیان این توصیه که هر پروژه ای باید به کمیسیون ماده ۵ بیاید تا بعد از بررسی به آن رسما جواب داده شود، ادامه می دهد: زمانی که طرح دست ما رسید آن نخست در کارگروه میراث فرهنگی ارائه و بررسی شده است و سپس نظرها اعلام می شود.

«ثابت پاسال» را یکی از معدود نمونه‌های باقیمانده از خانه‌- باغ‌های ایرانی در منطقه آفریقا (جردن) پایتخت کشور عزیزمان ایران و حتی «بزرگترین خانه‌ی تهران» می‌نامند، خانه‌ای با وسعت ۱۲ هزار مترمربع

او در پاسخ به این شایعات که گفته می شود استان پایتخت کشور عزیزمان ایران این طرح را تائید کرده هست، آن را رد می کند و می گوید: امکان ندارد این طرح را تأیید کرده باشند، ممکن است یک چارچوب داده شود که به عنوان نمونه اگر قرار است ساخته شود، کجا ساخته شود، ولی آن وقت هم که بحث بود، باید بررسی شود. اگر بخواهیم به بحث زمین های اطراف هم وارد شویم درست نیست. باید کاری کنیم که این بنا سالم بماند. مالک نیز چند زمین خریده هست، ولی ساختمانی که باید از نظر ضوابط شهرسازی و بارگذاری باید رعایت شود، بنای تاریخی ثابت پاسال است.

معاون میراث فرهنگی شرکت میراث فرهنگی و گردشگری ادامه می دهد: علاوه بر لزوم اعلام نظر از سوی کمیسیون ماده ۵، نظرات میراث فرهنگی نیز نخست به کمیته شورای فنی می رود، سپس کارگروه معاونت میراث فرهنگی شرکت و میراث فرهنگی استان پایتخت کشور عزیزمان ایران همگی جمع شده است و یک نتیجه را اعلام می کنند که آن فرآیند این اقدام است.

مشروط کردیم که باید بنای تاریخی کامل حفظ شود

از سوی دیگر سپیده سیروس نیا، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان پایتخت کشور عزیزمان ایران نیز درا ین زمینه به ایسنا توضیحاتی داده بود.

پرونده «بزرگترین منزل تهران» را مختومه کرده‌اند؟

او نیز با رد طرحی که به عنوان آخرین طرح ثابت پاسال معرفی می شود، می گوید: این طرح اعلام شده است نیست و از سوی ما نیز چنین طرحی تائید نشده هست. نخست یک طرح دم دستی جهت ما آوردند، که اعلام کردیم مشروط براین که با ما هماهنگ باشند، اجازه ی کار دارند. محدودیت هایی نیز مشروط بر حفظ کامل بنای تاریخی گذاشتیم.

وی ادامه داد: از سوی دیگر میراث فرهنگی اعلام کرد که «می تواند جهت برنامه ریزی های بعدی، با نشانه رها نشدن بنا، مرمت و استفاده ی مناسبِ آن به مالک کمک کند.»

این سه اظهارنظر متعلق به روزهای نهایی حضور رجبعلی خسروآبادی، مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران، در سمت خود هست، ولی بعد از برکناری وی و حضور مدیر کل میراث فرهنگی تازه در این اداره کل، خبرنگار ایسنا تلاش کرد تا با مجید مهدوی، مدیر کل میراث فرهنگی استان پایتخت کشور عزیزمان ایران و سپیده سیروس نیبا معاون میراث فرهنگی این اداره کل ارتباط گرفته و آخرین اوضاع پرونده ی “ثابت پاسال” را جویا شود، ولی موفق به صحبت با آن ها نشد.

گردآوری: گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع: isna.ir

واژه های کلیدی: میراث فرهنگی | میراث فرهنگی | استان تهران | آثار تاریخی | شورای شهر | گردشگری | ایرانی | کمیسیون | ایران | اداره | تاریخی