زخمِ ناسورِ بی‌‌شناسنامه‌گی جهت زباله‌گرد بلوچ

توقیف و اردوگاه، ایستگاه آخر است

هزاران سیستانی و بلوچستانی بدون شناسنامه در کشور داریم. «شهروندانی» که هیچ اوراق هویتی جهت اثبات تعلق ارزش به این آب و خاک ندارند و از همین رو «حقوق مدنی» و شهروندی به آن ها تعلق نمی گیرد. شهروندانی که نمی توانند ثابت کنند ما هم ایرانی هستیم؛ ما هم زیر همین پرچم و روی خاک همین وطن زندگی می کنیم. مردمانی از جنس خاک و نخل و کپر که در حاشیه شهرهای سیستان و بلوچستان چشم به دنیا گشوده اند؛ مردمانی وارث دردِ «بی شناسنامه گی».

عبارات مهم : سیستان و بلوچستان – همسر و فرزند
«نادر مزارزهی» یکی از همین افراد هست؛ نادر فرزند خدابخش و پدر دو فرزند خردسال؛ نادر، فرزندِ پدری بی شناسنامه و پدر بی شناسنامه ی دو فرزندِ بدون هویت؛ زباله گردی ست که به خاطر بیکاری و فقر از زاهدان خودش را به سمنان رسانده و «نان شب» را از سطل های زباله ی مردم سمنان بیرون می کشد. زاهدان آنقدر درگیر ناداری و محرومیت است که سطل زباله هم به نادر مرادزهی نمی رسد. نه؛ زاهدان جهت نادر جای ماندن نیست؛ نمی تواند نان خالی جهت سیر کردن شکم دو فرزندش به دست بیاورد. سمنان سفره اش پُرروزی تر هست؛ سطل های زباله اش هم؛ بعد هرجور شده است خودش را به سمنان می رساند.

چند صباحی که در سمنان زباله گردی می کند و شب ها را زیر سرپناه ستاره های خدا به صبح می رساند، او را در خیابان توقیف می کنند. ماموران شهرداری از او می خواهند که اوراق هویتش را نشان بدهد؛ اوراق هویت ندارد؛ نه شناسنامه ای در کار است و نه برگ هویتی؛ ناچار او را به اردوگاه می برند؛ نادر باید «ثابت»کند که ایرانی ست.

معضل بی شناسنامگی به خصوص جهت آنها که هم پدر و هم مادرشان، ایرانی هستند، چند سالی ست که برجسته شده؛ فرزندان والدین بی شناسنامه نمی توانند «تحصیل» کنند؛ بزرگ تر که بشوند نمی توانند «کار» کنند و از حقوق مدنی و اجتماعی دیگر مانند حق رای، حق مالکیت و حتی حق مسافرت محرومند؛ آنها جهت استعلام هویت خود راه طول و درازی در پیش دارند. نهاد های امنیتی، اداره ثبت احوال، نیروی انتظامی و شورای تامین استان از آنها استعلام می کنند و از DNA آنها نمونه برداری می شود. نتیجه های تمام این تحقیقات باید نشان دهد آنها ایرانی هستند تا به آنها شناسنامه دهند. از نظر اهمیت موضوع، استعلام نهادهای امنیتی از تمام این موارد زیاد وقت می برد و به همین علت روند دریافت شناسنامه بسیاری از این افراد در این مرحله متوقف می شود. البته خیلی از بی شناسنامه ها «آگاهی» و «شناخت کافی» از مراحل کار ندارند و درنتیجه هیچ وقت جهت دریافت شناسنامه خود و فرزندانشان اقدام نمی کنند؛ خیلی ها هم پول ندارند که هزینه ی طی کردن این مراحل را بپردازند.

گفته می شود از سال ۹۲ تاکنون ۵۰۰ پرونده در این زمینه در استان سیستان و بلوچستان تشکیل و به ۳۶۴ مورد از آنها پیگیری شده است هست؛ ولی ۳۶۶ پرونده کجا و هزاران بی شناسنامه کجا؟ مشخص است که هنوز در ابتدای راهیم. در این میان، نهادهای مدنی وارد میدان شده است اند و می خواهند مسئولان و به خصوص «وزارت کشور» را متقاعد کنند تا راهی پیدا کنند که مسئله بی شناسنامگی به صورت بنیادین حل شود. چیزی که می خواهند این است که حداقل روند استعلام هویت، تسهیل شود.

با کمک همین نهادهای مدنی بارها بی شناسنامه های بلوچ برابر مجلس و نهادهای دیگر تجمع برگزار کردند. تجمع جهت اثبات هویت ملی. ولی افسوس که تاکنون این دوندگی ها و اعتراضات هیچ نتیجه ای نداشته است.

یکی از بااهمیت ترین چالش های زندگیِ این بی شناسنامه ها که اکثریت آنها نیز متعلق به طبقه ی فرودستانِ جامعه هستند، چالشِ «نان درآوردن» یا کسب روزی ست؛ آنها که نه تحصیل کرده اند و نه اوراق هویت دارند، گزینش های زیادی پیش رویشان نیست؛ بهترینش ساز بلوچی نواختن هست؛ قیچک و سُرنا زدن در عروسی ها و مراسم آیینی؛ ولی این فرصت، هر لحظه نیست؛ جهت همه هم نیست؛ می ماند فعلگی روزمزد؛ می ماند زباله گردی؛ می ماند دستفروشی……

نادر مرادزهی، یکی از همین بخت برگشته های بی روزی ست که سرانجام کارش به اردوگاهِ اتباع خارجی کشیده؛ امثال او اگر نتوانند ثابت کنند ایرانی اند، مقصد بعدی ارزش اردوگاه مشهد یا اردوگاه مرزیِ فریمان است و بعدتر هم فرستادنِ به اجبار به آن سوی مرز؛ به افغانستان. حالا آشنایانِ نادر باید بروند و شهادت بدهند که نادر را می شناسند؛ خودش ایرانی ست و پدر و مادرش هم ایرانی هستند؛ روند شهادت هم راحت نیست…

«زهره صیادی» فعال مدنی و کنشگرِ حقوق بی شناسنامه هاست. او که سالهاست پیگیر حقوقِ مردم بی شناسنامه ی بلوچ هست، اوضاع نادر را از نزدیک دنبال می کند. او اعتقاد است اوضاع نادر یک «زخم ناسور» است:

«اردوگاه و به شکل ِ مشخص وزارت ِ کشور می گوید ثابت کنیم نادر ایرانی هست. این روندِ اثبات ما، هفت سال است جریان دارد. وزارتخانه و شرکت های ِ مرتبطی که انگار آشنایی کافی از مردم و شاخصه های بومی و زیست محیطی مردم جای جای سرزمین ِ پهناوری به نام ِ کشور عزیزمان ایران ندارند، حتی پوشش ها، گویش ها و لهجه ها را نمی شناسند، پیوسته به حدس و گمان ِ افغانستانی بودن یا پاکستانی بودن، دستگیرش می کنند جهت ِ اخراج از ایران. گذشته از اعتراض به ماهیت و مشی ِ این رفتارها راجع به ی هر انسان ِایرانی و غیرایرانی، راجع به ی مردم ِ بی شناسنامه ی ایرانی، این یک زخم ِ ناسور است.»

او بی تفاوتی مسئولان را به باد انتقاد می گیرد؛ بی تفاوتی آنها که به مردم این آب و خاک مدیونند و باید قدمی بردارند: «از نادر حرف می زنم؛ از مرد بلوچی که شناسنامه ندارد؛ از بلوچ هایی با ساز و سرنا و آوازهای ِ کهن کشور عزیزمان ایران زمین؛ برابر ساختمان مجلس ایستادند و شناسنامه هایشان را مطالبه کردند. دریغ ولی نماینده های ِاستان سیستان و بلوچستان در گیر و دارِ تبریک ها و تسلیت ها، درگیر و دارِ حرف هایی دهان پرکن تر از زحمت های ِما، هنوز صدای ِ ما را نشنیده اند انگار؟! بارها و بارها اعتراض و تقاضای بلوچ های ِفاقد شناسنامه را به اردوگاه ها و وزارت کشور گفته ایم. پرسش اینجاست که چطور یک انسان ِ بی شناسنامه و پیرو آن بی بیمه، بی یارانه و بدون سهمی از عدالت و . . . . . امکان آن را دارد که هفتصد هزار تومان هزینه ی آزمایشِ «اثبات نسب» بپردازد به پزشکی قانونی؟!»

به اعتقاد صیادی، روند اثبات هویت و گرفتن شناسنامه آنقدر صعب و سخت است که در زمین بازی، زیاد نقش بازدارندگی دارد: این قوانین نه تنها راهی به سوی شناسنامه دار شدن مردم بی شناسنامه نیستند، بلکه تا حدود زیادی بازدارنده عمل می کنند. از کجا بیاورد خانواده ای که هیچ درآمدی ندارد، هیچ سهمی از هیچ امتیاز اجتماعی ای ندارد، جهت هر نفر، هفتصد هزار تومان بدهد تا قدم ِنخست راه پر سختى ها و آسانى ها ِدریافت شناسنامه را بردارد؟

صیادی اعتقاد است چاره کار، راحت تر از اینهاست؛ بی علت اینقدر سخت گرفته اند؛ او می گوید: عنوان ِ فاقدین شناسنامه، مسئولیتی است که بر شانه ی وزارت کشور، شرکت ثبت احوال و نماینده های سیستان و بلوچستان در مجلس است.

نادر مرادزهی باید «ثابت» کند که ایرانی ست؛ باید بروند و استشهاد پرکنند؛ کاری که گاهی چندان راحت هم نیست؛ صیادی که نادر مرادزهی و بستگانش را از نزدیک می شناسد، می گوید:

«یک سری به علی آباد ِگرگان بزنید و خیابان ِ شهید مزارزهی با تصویر بزرگش و لبخندی که شاخصه صورتِ بلوچستان است را تماشا کنید؛ شهید مزار زهی پسر عموی ِنادر هست. براساس قوانین و ارزیابی های حقوقی می شود نسبت خونی از سوی ِپدر و این نسبت خونی می شود اثبات هویتِ نادر؛ نادر به این آب و خاک تعلق دارد؛ همسر و فرزندان نادر چشم به راه ِبازگشتش هستند. همین اکنون با اردوگاه ِ سمنان حرف بزنید، بپرسید چند نفر پشت در اردوگاه التماس می کنند . . . . .»

چند نفر پشت در اردوگاه ها هستند؛ چند بی شناسنامه با هول و هراس در خیابان های شهرهای متفاوت در پی کسب روزی هستند؛ چقدر کودکِ بازمانده از تحصیل به جرمِ بی شناسنامه گی، چقدر زن ها با لباس های ملیله دوزی، مردان با سرنا و قیچک زیر بغل، تنهاییِ بی هویتی را تجربه می کنند؟

صیادی می گوید: باز هم پیگیری می کنیم؛ باز هم دوندگی می کنیم؛ باز هم با نمایندگان مجلس و مسئولان حرف می زنیم؛ تا زمانی که حتی یک ایرانیِ بی شناسنامه هست، تا زمانی که یک بلوچ بی شناسنامه هست، این مطالبه هم سرجایش هست…

گردآوری: گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع: ilna.ir

زخمِ ناسورِ بی‌‌شناسنامه‌گی جهت زباله‌گرد بلوچ

واژه های کلیدی: سیستان و بلوچستان | همسر و فرزند | سطل زباله | وزارت کشور | شناسنامه | اردوگاه | شناسنامه | ایرانی | مسئولان | فرزندان | فرزند