وارونگی دما چیست؟

وارونگی دما چیست؟

عبارات مهم : آلودگی هوا – آلودگی

وارونگی هوا زمانی رخ می دهد که لایه ای از هوای گرم بالای هوای سرد مجاورت زمین قرار می گیرد

وارونگی دما چیست؟

وارونگی دما (Inversion) چیست؟

«وارونگی دما» یا همان لفظ غلط «وارونگی هوا» زمانی رخ می دهد که لایه ای از هوای گرم بالای هوای سرد مجاورت کره زمین قرار می گیرد. درچنین شرایطی پایداری هوا ایجاد می شود و به جای آنکه با زیاد کردن ارتفاع کم کردن دما داشته باشیم تا چند صد متر از سطح زمین با زیاد کردن ارتفاع زیاد کردن دما خواهیم داشت.

انواع وارونگی دما

آلودگی هوا | آلودگی | وارونگی | ماشین | آیا می دانید ؟

وارونگی دما به طرق گوناگون ایجاد می شود که چهار نوع وارونگی دما عبارتند از:

♦ وارونگی دما تشعشعی

♦ وارونگی تربولانسی

♦ وارونگی فرونشینی

♦ وارونگی جبهه ای

وارونگی که این روزها زیاد باعث آلودگی مناطق کشور می شود وارونگی تشعشعی است.

وارونگی دما چیست؟

♦ وارونگي تشعشعي

وارونگي تشعشعي ممکن است وارونگي سطح زمين را ايجاد کند

آلودگی هوا | آلودگی | وارونگی | ماشین | آیا می دانید ؟

وارونگي تشعشعي ممکن است وارونگي سطح زمين را ايجاد کند. در هنگام شب سطح زمین در اثر تشعشع سرد مي شود و چنانچه فرايند سرد شدن براي مدت کافي ادامه يابد هواي نزديک سطح زمين سردتر از جو بالاي آن مي شود.

در چنین شرایطی وارونگي دمایی در نزديکي زمين گسترش مي يابد و در نتيجه در هواي آرام يا هنگام وزش باد خيلي ضعيف و کم کردن تشعشع از سطح زمین فرايند سرد شدن به طرف بالا تا ارتفاع نسبتا کمي گسترش مي يابد که نوعی وارونگي کم عمق ايجاد مي شود. با وجود اين گاه دماي سطح زمين نيز پايين آمده و وارونگي کم عمق سطح زمين کاملا مشخص مي شود که در اين حالت آنرا وارونگي نیرومند مي خوانند.

وارونگی دما چیست؟

برای پیدایش وارونگی شرایطی مورد نیاز است که عبارتند از :

◊ هوای آرام و بدون باد، لیکن وزش باد و ایجاد تلاطم در هوا موجب مخلوط شدن دمای هوا در سطوح متفاوت شده است و مانع از شکل گیری پدیده وارونگی دمایی می گردد.

◊ هوای صاف و بدون ابر نیز در چنین هوایی شرایط بهتری را مهیا خواهد نمود، لیکن وجود پوشش ابری در آسمان باعث جذب پرتوهای مادون قرمز تابشی از سطح زمین و بازتاب مجدد آن به طرف سطح زمین شده است و موجب گرم شدن مجدد هوا از پایین خواهد شد. در نتیجه در هوای ابری احتمال وارونگی دمایی کمتر است.

◊ طولانی بودن شب. در شب های طولانی زمین جهت باز تابش انرژی جذب شده است در طول روز وقت کافی خواهد داشت و وقت جهت انتقال انرژی گرمایی به لایه های بالاتر مهیا خواهد بود، به همین علت هر چه شب طولانی تر باشد ضخامت لایه وارونگی زیاد خواهد شد.

به توجه به شرایط ذکر شده است مشخص می شود که شب های زمستان بویژه هنگامی که توده های هوای پایدار بر منطقه ای ساکن باشد شرایط ایجاد وارونگی های تابشی بیش از هر موقع دیگر مهیا خواهد بود. این نوع وارونگی با طلوع خورشید بتدریج از بین می رود.

با حاکم شدن وارونگی دمایی در سطح زمین بویژه در مناطق شهری بزرگ و صنعتی آلودگی های تولید شده است به وسیله منابع آلاینده مانند ماشین ها، کارخانه ها، لوازم گرمازای منازل و… به علت سنگین بودن هوای سرد و عدم میل به این هوا به افزایش و انبساط وترکیب آن با هوای فوقانی در سطح زمین متراکم شده است و باعث زیاد کردن غلظت آلاینده ها در درون هوای استنشاقی انسان شده است و عوارضی را به دنبال خواهد داشت.

♦ وارونگی تربولانسی

تربولانس به مفهوم ایجاد بحران و تلاطم های کوچک در هوا می باشد

تربولانس به مفهوم ایجاد بحران و تلاطم های کوچک در هوا است که به دو صورت حرارتی و مکانیکی ظاهر می شود که در وارونگی دمایی دو اثر کاملاً متضاد دارند. نوع اول در طول روز با طلوع خورشید روی می دهد و نتیجه آن از بین رفتن وارونگی دمایی هست، و نوع دوم که در نتیجه وزش باد بر روی سطوح ناصاف مانند ناهمواری ها و ساختمانهای مرتفع شهری است پدید می آید.

این فرایند موجب چرخش های کوچک در درون هوای موجود در لابلای ساختمانها و یا بین ناهمواریهای کوچک شده است و درنتیجه بخش زیرین هوا از سطوح فوقانی آن جدا گردیده و این لایه هوا که در نتیجه تابش دمای خود را در طول شب از دست نمی دهد با هوای بالایی مخلوط نشده و به صورت یک لایه سرد در زیر لایه های گرمتر فوقانی به صورت یک لایه وارونه ظاهر می گردد. این پدیده در شهرهای بزرگ به ساختمانهای بلند و یا سطوح طبیعی یا شهرهای واقع در لابلای تپه ها دیده می شود. تربولانس باعث تقویت وارونگی تشعشعی می گردد.

♦ وارونگی فرونشینی (Subsidence)

وارونگی فرونشینی با پدیده همرفت در سطوح فوقانی و واگرایی در سطوح زیرین هوا همراه است

این نوع وارونگی با پدیده همرفت (convection) در سطوح فوقانی و واگرایی (divergence) در سطوح زیرین هوا همراه هست. این نوع وارونگی در دو حالت پدید می آید؛

– از آن جایی که جریان هوا در نزدیکی سطح زمین به اطراف حرکت می کند هوایی که از بالا به سمت پایین فرو می نشیند جای آنرا می گیرد. هوای کم کردن کننده همچنان که به سطح زمین نزدیک می شود در نتیجه فشرده شدن گرم می شود.

با وجود گرم شدن این هوا، چنانچه دمای هوا در قله هوای درحال فرونشینی گرمتر از کف آن باشد با پدیده وارونگی دمایی مواجه خواهیم شد. این نوع وارونگی در مناطقی که هوای پرفشار بر آنها استقرار یافته تشکیل می شود.

– در طول شب هوای مجاور قلل کوهستانی در نتیجه تابش مادون قرمز حرارت به سرعت سرد شده است و در نتیجه سنگینی به آرامی و صورت یک لایه نازک از مجاورت سطح دامنه کوه به طرف کف دره ها و دشت های مجاور خزیده و در چاله ها روی هم انباشته می شود و در نتیجه این عمل هوای گرم مجاور سطح زمین به لایه های بالاتر رانده می شود که زاییده این عمل نیز وارونگی دمایی است.

♦ وارونگی جبهه ای

در جبهه ی گرم یک توده هوای گرم در مواجه با توده هوای سرد مجبور به افزایش می شود

در جبهه ی گرم هنگامی که یک توده هوای گرم در مواجه با توده هوای سرد مجبور به افزایش از روی هوای سرد می شود در امتداد قائم هوای زیر سردتر از هوای سطوح فوقانی خواهد بود و نوعی وارونگی را بوجود خواهد آورد که به وارونگی جبهه ای موسوم می باشد. ارتفاع لایه وارونگی به وسیله شیب جبهه هوا و دوام آن نیز به وسیله سرعت حرکت توده هوا کنترل می شود. به هر صورت با عبور جبهه ی گرم وارونگی نیز از بین خواهد رفت.

عوامل ایجاد آلودگی هوا:

وجود هوای سرد و خشک که باعث جذب تشعشع جزئی حرارت زمین می گردد

• وجود هوای سرد و خشک که باعث جذب تشعشع جزئی حرارت زمین می گردد.

• آسمان صاف و بدون ابر که عمل تشعشع را سرعت می بخشد.

• هوای آرام و بدون باد که باعث عدم تداخل هوای سرد و گرم شود.

عواقب وارونگی دما

از جمله عوارض وارونگی دما می توان به:

¤ تیرگی هوا

¤ تراکم ذرات معلق و مه

¤ شکست در زاویه انتشار امواج الکترومغناطیس

¤ باقی ماندن زیاد امواج صوتی در جو نام برد.

زمان وارونگی دما چه می توان کرد؟

زمان وقوع وارونگی دما باید تردد با ماشین را به حداقل ممکن رساند

در مواقعی که وارونگی دما و به تبع آن شدت یافتن آلودگی ها به اوج خود می رسد و امکان تهویه افقی وجود ندارد، جز آنکه تلاش کنیم شرایط آلودگی را شدت یافتن نکنیم، کاری زیادی از افراد بر نمی آید و این عوض کردن و تحولات هوا است که بساط این اوضاع را برمی چیند.

کارشناسان شهری، بهداشتی راهکارهایی که جهت این روزها ارائه می کنند عبارت است از:

۱٫ باید تردد با ماشین را به حداقل ممکن رساند.

۲٫ از تردد خودروها با آلایندگی بالا جلوگیری کرد.

۳٫ کودکان و سالمندان و کسانی که دچار پرسشها قلبی و عروقی هستند درحد امکان از منزل بیرون نروند.

۴٫ استفاده از گلدان های متعدد در منزل جهت ایجاد یک سیستم تهویه طبیعی و حفظ اکسیژن مورد نیاز.

۵٫ نوشیدن مایعات زیاد و شیر.

۶٫ ورزش نکردن.

۷٫ استفاده از سبزیجات و میوه های فراوان.

۸٫ استفاده نکردن از غذاهای سنگین، پرحجم و چرب

۹٫ مصرف ماهی، تخم مرغ و روغن زیتون.

گردآوری: بخش علمی بیتوته

منابع: danakhabar.com

yakamozani.blogfa.com

واژه های کلیدی: آلودگی هوا | آلودگی | وارونگی | ماشین | آیا می دانید ؟

وارونگی دما چیست؟