رانت بازی یا باند بازی؟ ، بی‌نتیجه ماندن کش‌وقوس مسئولان در سیاست مبارزه با قاچاق

در راستای اقدام و عمل به سیاست‌های اقتصادی، بارها به مباحث مربوط به دلالی و ترخیص کالا از گمرکات اشاره شده است هست، ولی با این حال سخنان ضد و نقیضی از مقامات مسئول در مورد این عنوان وجود دارد. به طور مثال وزیر امور اقتصادی و دارایی تأکید کرد که تماما پشت گمرک ایستاده‌ایم و هرگونه ورود قاچاق را تکذیب کرده بود.

مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی در فروردین ماه سال ۹۶، زمانی که هنوز کرسی گمرک را در اختیار داشت، اعتقاد بود که با الکترونیکی شدن و اجرای طرح پنجره واحد فرامرزی گمرکی، افزون بر زیاد کردن کشف قاچاق‌ها درآمد کشور از این مبادی زیاد می‌شود.

این در حالی است که حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای سخنگوی قوه قضاییه در همایش پیشگیری از خشونت و چالش‌ها که در کرمان برگزار شد، گفت: در مورد مبارزه با قاچاق کالا فقط حرف زده‌ایم و در عمل آن‌طورکه باید عمل نکرده‌ایم، آیا که با کارت‌های بازرگانی کالاهایی وارد می‌کنند که در بعضی مواقع قاچاق است.

رانت بازی یا باند بازی؟ ، بی‌نتیجه ماندن کش‌وقوس مسئولان در سیاست مبارزه با قاچاق

همچنین علی‌اکبر کریمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی گروه تحریریه سایت جوان، گفته بود: واردات قاچاق از مبادی رسمی، واقعیتی غیرقابل انکار هست، گرچه مسئولان مربوطه این حقیقت را انکار می‌کنند، ولی شاهد ورود کالاهای قاچاق از این طریق هستیم.

البته ماجرا به کش و قوس‌های چند مسئول ختم نمی‌شود، بلکه گاهی در مجلس خبرهایی مبنی بر ورود اجناس قاچاق ۳ هزار و ۳۰۰ کانتینری از طریق مبادی قانونی مطرح می‌شود که در همین مورد دادستان کل کشور علت مهم ناکارآمدی مبارزه با قاچاق را در وحله نخست نبود عزم کافی و کمبود امکانات مناسب می‌داند.

لابه‌لای این پیچ و تاب‌ها، خبری در رسانه‌ها حاکی از ” رانت اطلاعاتی در گمرک” منتشر شد؛ با وجود اینکه دفتر بازرسی از عودت و استرداد وجوه پرداختی به گمرک خبر داده بود، ولی هنوز بعضی از خبرگزاری‌های داخلی از منابع آگاهی، نقل می‌کنند که این پول اوضاع بلاتکلیفی دارد و تاکنون به حساب خزانه داری بازنگشته است.

الکترونیکی نبودن فعالیت‌های ستادی باعث فساد شد

محمد طالبی کارشناس امور گمرکی در گفتگو با گروه اقتصادی گروه تحریریه سایت جوان، راجع به استمرار گزارش‌ها مبنی بر سهل انگاری‌های گمرک، اظهار کرد: سامانه جامع گمرکی هنوز تمام بخش‌ها به خاص بخش‌های ستادی را مشمول بر نشده هست؛ بخشی از در برنگرفتن‌های این عنوان به تصمیم‌های مدیران سازمانی و بخشی دیگر مربوط به کندی اجرای امور و چشم اندازها می‌شود.

چندی پیش خبری مبنی بر کشف فساد اداری در گمرک بر سر زبان‌ها جاری شد و این در حالیست که دولت مردان وجود سامانه الکترونیکی را خط آخر فساد و ورود قاچاق می‌دانستند.

طالبی، تصریح کرد: اکنون احکام صادری از کمیسیون‌ها و مراجع خارج از سامانه گمرکی انجام می‌شود و این به خودی خود می‌تواند باعث فساد و گسترش دامنه تخلف‌ها شود.

وی ادامه داد: چندی پیش فردی توانست با جعل اسناد، محموله خود را از گمرک ترخیص کند، در حالی که کمیسیون صنایع باید نسبت به اختلاف نظری که پیش آمده بود حکمی جهت ترخیص و یا عدم ترخیص آن صادر می‌کرد. این تخلف‌ها گواه از نامناسب بودن سازوکارهای سنتی دارد.

کارشناس امور گمرکی، افزود: فکر نمی‌کنم گمرک به طور عمد و شرکت یافته نسبت به چنین اتفاق‌هایی سهل انگاری کرده باشد، بلکه فقدان سامانه‌ای یکپارچه که بتواند تمامی این بخش‌ها را در بر بگیرد، علت این اتفاق‌ها بوده است.

طالبی، گفت: در سیستم‌های الکترونیکی دستورهای شخص مسئول بدون تحریف انتقال یافته می‌شود و امکان جعل و سوءاستفاده از بین می‌رود، همچنین امکان چک کردن و بازبینی دستور العمل‌ها در هر زمانی و با صرف کمترین زمان، ممکن می‌شود.

کارشناس امور گمرکی، اضافه کرد: جهت اینکه اختلالی در هیچ یک از نهادهای کشور به وجود نیاید، باید ارتباطی جامع و یکسان از طریق یک سامانه ایجاد شود؛ لیکن لازمه ارائه مناسب خدمات ترخیصی گمرک، بستگی به همکاری نهادهایی همچون استاندارد، شرکت توسعه تجارت و غیره دارد، البته چنین سازوکاری در حال تدوین است.

طالبی، تأکید کرد: فرآیندهای عملیاتی گمرک تحت پوشش سامانه‌های الکترونیکی قرار گرفته هست، ولی فعالیت‌های ستادی هنوز از این مزیت بهره‌مند نشده‌اند و همچنان روال کار خود را با سیستم های اتوماسیونی پیش می‌برند. درحالی که بیشترین امکان فساد در بخش‌های ستادی وجود دارد.

رانت بازی یا باند بازی؟ ، بی‌نتیجه ماندن کش‌وقوس مسئولان در سیاست مبارزه با قاچاق

وی اضافه کرد: تمام نهادهای دولتی و شخصی دارای اتوماسیون داخلی هستند و اگر این نامه نگاری‌های اداری از طریق اتوماسیون‌ها انجام و بازبینی شود، علت و مسئول صادرکننده حکم مشخص می‌شود و اگر تخلف، سهل انگاری و یا فسادی همچون اخذ رشوه از سوی مسئولی رخ داده باشد، قابل اثبات و پیگیری است.

طالبی گفت: با توجه به سیستم اتوماسیونی که در اداره‌ها وجود دارد، نباید چنین اتفاقی رخ دهد، بنابراین جعل و سندسازی سودجویان حاکی از روال کاغذی و سهل انگاری مسئولان گمرکی دارد.

سهم اندک سامانه الکترونیکی در جلوگیری از قاچاق

عبدالجلیل مژده‌ای معاون اسبق گمرک راجع به تخلف جعل حکم کمیسیون صنایع و سندسازی‌های سوءاستفاده‌گران، اظهار کرد: گاهی فسادهایی رخ می‌دهد که علت آن را می‌توان در دو معضل ” باندبازی ” و ” رانت‌بازی ” دید.

وی ادامه داد: البته به طور قطعی نمی‌توان نسبت به تخلف‌های رخ‌ داده قضاوت کرد، آیا که جهت این عنوان نیازمند سند و مستندات قطعی هستیم؛ ولی به طور کل دو معضل نامبرده شده است عامل مهم تمام فسادها در کشور است.

چندی پیش خبری مبنی بر کشف فساد اداری در گمرک بر سر زبان‌ها جاری شد و این در حالیست که دولت مردان وجود سامانه الکترونیکی را خط آخر فساد و ورود قاچاق می‌دانستند.

مژده‌ای اضافه کرد: اگر تخلف با رانت‌بازی شکل بگیرد ممکن است مستندات آن چندان در دسترس قرار نگیرد، لیکن در زیاد مواقع به شکل سفارش‌های زبانی انجام می‌گیرد.

معاون اسبق گمرک افزود: در تخلف‌های باندبازی گاهی اوقات تشکیلات و یا افراد دارای قدرت دولتی یا سیاسی از یک عامل مخرب حمایت می‌کنند.

وی تصریح کرد: در مورد جعل سند در ترخیص کالا که اخیرا در گمرک اتفاق افتاد، به طور قطع نمی‌توان راجع به آن قضاوتی داشت، کارشناسان و مأموران نظارتی باید ریشه و منشأ این اتفاق را مورد موشکافی قرار دهند تا از پیش آمد دوباره آن جلوگیری کنند.

مژده‌ای در مورد بعضی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر فساد گمرک در این امر، تشریح کرد: گمرک هیچگاه جهت نفع شخصی خود اقدام به متروک سازی اموال تجار نمی‌کند، لیکن با متروک شدن اموال، اجناس به اموال تملیکی انتقال یافته می‌شود، بنابراین گمرک از این اقدام نفعی نمی‌برد.

رانت بازی یا باند بازی؟ ، بی‌نتیجه ماندن کش‌وقوس مسئولان در سیاست مبارزه با قاچاق

معاون اسبق گمرک افزود: اگر تجار و بازرگانان در مورد تعرفه‌ها و ارزش‌گذاری‌ها نسبت به ترخیص کالای خود، اعتراضی داشته باشند می‌توانند به کمیسیون حل اختلاف‌های گمرکی مراجعه کنند. همچنین اگر بازرگانی نسبت به رأی کمیسیون اعتراضی داشته باشد، ولی نسبت به آن پیگیری نکند، بعد از چهارماه از صدور حکم، کالای وی متروکه اعلام می‌شود و بعد از مزایده اجناس، مبلغ حاصل به حساب خزانه‌داری واریز می‌شود.

وی با اشاره به بعضی از دور زدن‌های قاچاقچیان و خلافی که ناشی از خلاء مقررات به‌وجود می‌آید، گفت: در زیاد مواقع اجناس قاچاق کشف و متروکه اعلام می‌شود که قاچاقچیان نسبت به آینده این کالاها آگاه هستند، ولی باز اقدام به قاچاق اینگونه کالاها می‌کنند تا در مزایده‌ها بتوانند با قیمتی به صرفه آن را خریداری کنند.

مژده‌ای اضافه کرد: متأسفانه گاهی اوقات این گونه مزایده اجناس قاچاقی با باندبازی و هماهنگی‌های پیشین انجام می‌شود.

عبارات مهم : مبارزه با قاچاق – الکترونیکی
معاون اسبق گمرک بیان کرد: جهت اینکه دیگر شاهد تخلف‌های این چنینی نباشیم، باید به طور جدی عامل وقوع این تخلف پیگیری شود و نقطه کور بعد از شناسایی برطرف شود.

مژدهی گفت: گمرک به علت اینکه وصول کننده درآمد دولت است و در انجام امور، ارتباط‌های رو در رو و دوسویه وجود دارد، امکان تخلف زیاد کردن پیدا کرده هست. گاهی اخباری مبنی بر وام دهی‌های بدون وثیقه به گوش می رسد، بنابراین جهت کم کردن تخلف باید ارتباط های رو در رو به حداقل برسد و سیستمی هوشمند به امور اداری بپردازد.

گزارش از زهرا فعله‌گری

انتهای پیام/

ماجرای تخلف گمرکی به کجا رسید؟

واژه های کلیدی: مبارزه با قاچاق | الکترونیکی | سهل انگاری | قاچاقچیان | کمیسیون | مسئولان | امکانات | اقتصادی