مردم بومی از درآمدهای میلیاردی اقتصاد آزاد بی‌نصیب هستند ، حصر اشتغال در مناطق آزاد!

احمدرضا سعید‌زاده پژوهشگر توسعه پایدار در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی گروه تحریریه سایت جوان،ضمن تشریح لزوم شکل‌گیری مناطق آزاد و مناطق خاص اقتصادی به تبیین اوضاع فعلی آنها و نقش این مناطق در توسعه اقتصاد مقاومتی و حمایت از کالای ایرانی پرداخت.

مناطق آزاد حیات خلوت دولت است

وی گفت :اشتغال در مناطق آزاد بر مبنای اقتصاد آزاد ، تبادلات تجاری و بین‌المللی حاکم بر توسعه اقتصادی بنا شده است است.نزدیک به ۵ الی ۶ منطقه آزاد تجاری و صنعتی در کشور وجود دارد که منطقه آزاد اروند، چابهار، کیش، قشم، ارس و انزلی از جمله آنهاست طبق آنچه که در قانون مناطق آزاد آمده است .منطقه آزاد اروند و کیش به ترتیب نخستین و دومین مناطق آزاد فعال‌ و ثروتمند در کشور هستند.اساس شکل‌گیری این مناطق توسعه تجارت، اقتصاد بین‌المللی ، آزادی‌های اقتصادی و معافیت‌های مالی و گمرکی است.

پژوهشگر توسعه پایدار ادامه داد:در اصل اشتغال باید در مناطق آزاد به طور چشمگیر وجود داشته باشد با توجه به تبادلات ارزی، تجاری، بازرگانی و بنادری که در این مناطق وجود دارد هر لحظه گفته شده است است که مناطق آزاد حیات خلوت دولت به شمار می‌آید از این جهت است که حجم بالا و سنگین مالی، ارزی و ریالی کسب شده است در مناطق آزاد به حساب دولت واریز می‌شود.

مردم بومی از درآمدهای میلیاردی اقتصاد آزاد بی‌نصیب هستند ، حصر اشتغال در مناطق آزاد!

اشتغال بومیان در مناطق آزاد شبیه شوخی و مزاح است

وی با اشاره به شکل گیری منطقه آزاد اروند درسال ۸۵ افزود:در اشتغال این منطقه تغییری ایجاد نشده است و صورت فقر همچنان به چشم می‌خورد.اشتغال در مناطق آزادی همچون اروند زیاد شبیه شوخی و مزاح است چون تمام سرمایه‌ای که مناطق آزاد از طریق حق گمرکی و تبادلات مرزهای خاکی ،دریایی ،هوایی و ریلی بدست می آورد همه و همه مستقیم به حساب دولت واریز می شود به عبارتی وجود این مناطق آزاد جهت مردم بومی و محلی هیچ گردش پولی ،مالی و اقتصادی ندارد.

سعیدزاده اضافه کرد:این امر نه تنها نارضایتی‌های بسیاری را در پی دارد بلکه مردم را از تشکیل مناطق آزاد سرخورده می‌کند جهت مثال اگر اکنون از مردم آبادان و خرمشهر بپرسید که منطقه آزاد اروند چه تاثیری در اشتغال و زندگی آنها داشته است قطع به یقین جوابشان منفی است آیا که اکثر شاغلان در مناطق آزاد غیربومی بوده و تعداد محدودی از نیروهای بومی که آن هم دست نشانده و نورچشمی بعضی مردها هستند در آنجا مشغول به کار شده‌اند.

وی تاکید کرد:در کیش نیز بومی‌ها از دایره مدیریتی مناطق آزاد از بین بردن شده‌اند این پرسشها یک نوع کج رفتاری و کج دهنی به ظرفیت‌های بومی و اشتغال‌زایی است.

پژوهشگر توسعه پایدار ادامه داد:با توجه به مطالعاتی که در مناطق آزاد انجام داده‌ام و بر اساس پژوهش حضوری‌ام در منطقه آزاد اروند، نشانه از ایجاد این مناطق به طور کامل نادیده گرفته شده است است اگرچه مردم انتظار داشتند با تاسیس این مناطق در شهرهای خود در زمینه اشتغال و پرسشها اقتصادی با تغییرات مثبت چشمگیری روبرو شوند.

پژوهشگر توسعه پایدار، ضمن انتقاد از عملکرد مناطق آزاد در حوزه ایجاد اشتغال، گفت: به نظر می رسد هیچ دستگاهی بر روی فعالیت مناطق آزاد نظارت ندارد.

سعیدزاده اضافه کرد:با اینکه نمی‌توان توسعه‌های محقق شده است در مناطق آزادی چون کیش و چابهار را دست کم بگیریم و شاید این مناطق نمونه موفقی هستند ولی مناطق آزاد دیگری چون اروند، انزلی و ارس به مطلوب کامل خود نرسیده اند.

جز مدیر جمهور کسی جرأت بازخواست از مناطق آزاد را ندارد/نظارت و قانونگذاری مجلس می لنگد

وی فقدان نظارت در خصوص اشتغالزایی و روند فعالیت این مناطق را یکی از مهمترین پرسشها موجود در مناطق آزاد دانسته و گفت:اگر توجه کرده باشید هیچ ارگان نظارتی در کشور وجود ندارد که بر فعالیت‌های مناطق آزاد نظارت کند این خلا قانونی از مجلس شورای اسلامی نشات می‌گیرد اگرچه در مجلس گذشته نماینده خرمشهر و آبادان خواستار تاسیس کمیسیونی تحت عنوان نظارت بر مناطق آزاد بودند ولی به علت لابی‌ها و رانت‌های پشت پرده این مهم محقق نشد.

پژوهشگر توسعه پایدار افزود:پول هنگفتی که در مناطق آزاد به شکل سرسام‌آور وجود دارد و درآمدهای میلیاردی که در تمام بخش‌ها نصیب مناطق آزاد از جمله اروند می شود به هیچ وجه به اشتغال مردم بومی و توسعه آن مناطق اختصاص نمی یابد.این مسئله و چالش در تمامی مناطق آزاد وجود دارد بنابراین اشتغال‌زایی ذکر شده است در بطن ایجاد مناطق آزاد به علت خلا‌های نظارتی و قانونی فراوانی که وجود دارد صورت نمی‌پذیرد همه این عوامل باعث شده است است تا مناطق آزاد از مکلف بودن جهت ایجاد اشتغال آزاد ،رها باشند.

سعیدزاده تاکید کرد:خلأ نظارتی و قانونی مهمترین چالش حاکم بر فعالیت مناطق آزاد است که منجر به فراموش شدن اهداف شکل گیری این مناطق شده است است بطوریکه مجلس شورای اسلامی هنوز هیچ مصوبه‌ای در این باره نداشته و به این قضیه در مناطق آزاد ورود نکرده هست. از طرفی اگر مناطق خاص اقتصادی را با مناطق آزاد مقایسه کنیم، مناطق خاص اقتصادی از لحاظ بنادر خشک که به تازگی این ایده از طرف صاحب نظران اقتصادی مطرح شده است است در حال فعالیت هستند. جهت مثال منطقه خاص اقتصادی سلفچگان،‌ یزد و جهرم دارای مناطق خشک هستند، بحث اینجاست که مناطق آزاد تجاری و صنعتی باید نسبت به اشتغال مردم پاسخگو باشند ولی متأسفانه به هیچ جا و هیچ کسی پاسخگو نیستند و قانون نیز آنها را مکلف به پاسخگویی نکرده است حتی مجلس و هیچ نهاد نظارتی نمی‌تواند از آ‌نها مطالبه‌ای در این باره داشته باشد.

وی تصریح کرد:تنها مدیر جمهور می‌تواند از اینها بازخواست کند که آن هم به علت متنفذ شدن و کسب درآمد از این مناطق هست. این پرسشها ایجاب می‌کند که این ترکیب مدیریتی و فقدان کارآیی پابرجا بماند و سود خالص ویژه‌ای که از مناطق آزاد در حال کسب است همچنان به وسیله این دولت و دست اندرکارانش مورد استفاده قرار بگیرد.

دولت سکان مدیریتی مناطق آزاد را تصاحب کرده است

سعیدزاده بحث مدیریتی را یکی از پرسشها مغفول مانده در مناطق آزاد دانست و گفت: این عنوان اشتغال در مناطق آزاد را تحت تاثیر قرار داده است است.

مردم بومی از درآمدهای میلیاردی اقتصاد آزاد بی‌نصیب هستند ، حصر اشتغال در مناطق آزاد!

وی ادامه داد:از لحاظ مدیریت ،این مناطق به طور مستقیم زیر نظر مدیر جمهور اداره می‌شود به عبارتی هیئت مدیره و مدیرعامل آنها از طریق شورای عالی مناطق آزاد و به دست مدیر جمهور تعیین می شوند.خروجی مناطق آزاد جهت یکسری قدرت‌های اقتصادی سهم سنگینی است که بیشترین حجم این سرمایه در حساب ارزی و ریالی دولت انباشت می شود.

پژوهشگر توسعه پایدار تصریح کرد:متاسفانه مدیریت خلق‌الساعه که در اکثر مناطق آزاد وجود دارد آنها را از چشم‌انداز خود دور کرده است.دولت‌های متفاوت با چشم‌انداز کوتاه مدت و اهداف مالی و ریالی که از مناطق آزاد دارند خیلی سریع به دنبال دسترسی به منابع و منافع اقتصادی خود هستند همین امر موجب شده است است تا دولتمردان ما از مسائلی مهمی چون اشتغال‌زایی در مناطق آزاد غافل شده است و به دنبال کسب سود فراوانی جهت بودجه‌های خود باشند.

افول خدمات شهری در مناطق آزاد/تغییر مسیر بودجه های میلیاردی از شهرداری به جیب دولت

سعیدزاده بااشاره به فرهنگ اشتغال،افزود:هر منطقه‌ای یک فرهنگ بومی جهت اشتغال دارد جهت مثال در خرمشهر از دیرباز ،بندر و گمرکات خرمشهر و در آبادان گمرکات و بندر آبادان یکی از بزرگترین بنادر و گمرکات مهم خاورمیانه بوده هست، تمامی هزینه‌هایی که از لحاظ شغلی و خدمات شهری در این مناطق به دست می‌آمد از طریق پایانه گمرک و بندر به حساب شهرداری‌ها واریز می‌شد ولی اکنون این بودجه‌های میلیاردی، عوارض و مالیات در اختیار منطقه آزاد قرار می‌گیرد و شهرداری‌ها از دسترسی به این منابع محروم شده است اند این عنوان خود باعث نارضایتی و کم کردن میزان خدمات شهری در مناطق آزاد شده است است.

وی ادامه داد:حتی در مواردی شهرداری‌ شهرهای مناطق آزاد که قبلا عوارض گمرک و بنادر را کسب می‌کردند بسیار فقیرتر شده است اند از این رو خدمات شهری در این مناطق با کم کردن چشمگیری روبرو شده است است.

پژوهشگر توسعه پایدار، ضمن انتقاد از عملکرد مناطق آزاد در حوزه ایجاد اشتغال، گفت: به نظر می رسد هیچ دستگاهی بر روی فعالیت مناطق آزاد نظارت ندارد.

پژوهشگر توسعه پایدار اضافه کرد: اگر شما به مناطق آزادی مثل اروند سفر کنید می‌بینید که خدمات شهری در آنجا در حد صفر هست، این عنوان گواه این ادعاست که خدمات شهری از شهرداری‌ها گرفته و به مناطق آزاد محول شده است است و این مناطق نیز با سوء‌استفاده از فقدان نظارتی که در آن موج می زند بودجه‌ حاصل از فعالیت های خود را به جاهای دیگر و از آ‌نجا به حساب دولت منقل می‌کند، اینها همه دست به دست هم دادند تا اشتغال در این مناطق مهم مغفول بماند.

بزرگترین خیانت منطقه آزاد به اقتصاد مقاومتی،‌ اشتغال و اقتصاد تولید کنندگان

سعیدزاده گفت: این اواخر بر اثر مباحث مطرح شده است راجع به واردات در مناطق آزاد تجاری و صنعتی ، تعدادی بازار تشکیل شد که به نظرم این بازارها ضربه بسیار بزرگی به اشتغال مردم بومی وارد کرد.

وی با اشاره به واردات کالاهای بی‌کیفیتی که در دبی به فروش شلی(اجناس بی کیفیت کیلویی) معروفند،تصریح کرد:ورود بی‌شمار و بی‌رویه اجناس بی‌کیفیت چینی که از دبی ترخیص می‌شود مسئله مهمی هست، شخص بازرگان آنها را به قیمتی جهت مثال ۱۰ دلار خریداری می‌کند که اصلا کیفیت مورد نیاز را ندارد بعد از آن ،این کالاها وارد بازارهای بین‌المللی مناطق آ‌زاد مثل کنزالمال یا مناطق آزاد دیگر می‌شود، اینها باعث می‌شوند که کالاهای بومی و اشتغالی که خود تولید کنندگان ما با توجه به اینکه امسال سال حمایت از کالای ایرانی است با مسئله مواجه شوند.

پژوهشگر توسعه پایدار تاکید کرد:منطقه آ‌زاد به معنای واردات بی‌رویه، یک منطقه آزاد شکست خورده است آیا که این مناطق باید تبادلات بین المللی داشته باشد و باید در ابتدا یک صادر کننده باشد تا وارد کننده.اگرچه واردات مهم است و در مناطق آزاد باید واردات انجام شود و اجناس بدون حق گمرکی وارد شده است و فروخته شود و مردم از کالای همراه مسافر استفاده کنند ولی اکر قرار باشد کاملا یک طرفه باشد و ما یک مصرف کننده و وارد کننده صرف باشیم باید اذعان کرد که منطقه آزاد در حال اعمال بزرگترین خیانت به اقتصاد مقاومتی،‌ اشتغال مردم و اقتصاد تولید کنندگانی است که به صورت خرد و کلان در حال فعالیت هستند.

مردم بومی از درآمدهای میلیاردی اقتصاد آزاد بی‌نصیب هستند ، حصر اشتغال در مناطق آزاد!

سعیدزاده گفت: از جمله ضربات و صدمات واردات بی‌رویه در مناطق آزاد تعطیلی کارخانه صابون سازی یاس خرمشهر است این کارخانه یکی از بزرگترین صنایع تولیدی بهداشتی در خاورمیانه بود و یا نوشابه سازی آرسو کولا در خرمشهر که آن نیز در نتیجه واردات بی‌رویه به تعطیلی کشانده شد.همچنین واردات و قاچاق گوشی علی رغم فعالیت کارخانه داخلی در این زمینه که در خرمشهر نیز مستقر است و به تولید گوشی‌های هوشمند ایرانی می‌پردازد نمونه بارز تاثیر جبران ناپذیر کارها نامتوازن مناطق آزاد است.

وی اذعان کرد: مناطق آ‌زاد از پشت به اقتصاد مقاومتی خنجر می‌زنند و در اصل در خدمت واردات بی‌رویه کالا قرار گرفته‌اند.

پژوهشگر توسعه پایدار تصریح کرد:اشتغال در مناطق آزاد زمانی فراگیر می‌شود که این مناطق بر مبنای تولید مولد فعالیت کنند یعنی تولید کننده حتی صادر کننده، وارد کننده، تبادل‌گر کالا و بازرگانان هنگامی که می‌خواهند جنسی را از خارج وارد کنند همان لحظه معرفی کننده اجناس ایرانی نیز باشند.

سعیدزاده ادامه داد:بازرگانان ما در خاورمیانه،‌ چین،‌ کویت، امارات، ترکیه و… به خاص در آسیای شرقی ، اجناس بی‌کیفیت را وارد مناطق آزاد می‌‌کنند اینجا اشتغال یک اشتغال کاذب است.

وی در آخر گفت:اگر به بازارهای تجاری در مناطق آزاد مسافرت کنید می‌بینید که قریب به ۱۰۰ الی ۱۵۰ دوره گرد در اطراف این بازار اجناس خود را به فروش می‌رسانند این نشان دهنده این مسئله است که مناطق آزاد جهت اشتغال زایی هیچ برنامه‌ای ندارد و اولویت آ‌ن تنها کسب سود و درآمد زیاد است تا اینکه بخواهد زیر بنای اشتغال را در مناطق تحت تکلف خود تقویت کند و اقتصاد مناطق آزاد را به یک اقتصاد ملی محور تبدیل کند.

گفت وگو از پریسا مهریان

انتهای پیام/

واژه های کلیدی: منطقه آزاد اروند | اشتغال زایی | منطقه آزاد | واردات | خرمشهر | اقتصاد | اقتصادی | فعالیت | اشتغال