بیماری سل را زیاد بشناسید به مناسبت ۲۴ مارس روز جهانی سل

هر آنچه مورد نیاز است راجع به بیماری سل بدانید

سل Tuberculosis یا به اختصار TB یک بیماری عفونی است که معمولا ریه ها را درگیر می کند. بیماری سل دومین بیماری عفونی کشنده در دنیاست. در سال ۲۰۱۵ از ۱۰٫۴ میلیون نفری که به این بیماری مبتلا شدند، ۱٫۸ میلیون نفر از دنیا رفتند.

عبارات مهم : آزمایش خون – مبتلا شدن
در قرن ۱۸ و ۱۹ بیماری سل تبدیل به بیماری ای همه گیر در سراسر اروپا و آمریکای شمالی شد تا این که میکروبیولوژیت آلمانی به نام رابرت کوچ Robert Koch در سال ۱۸۸۲ علل میکروبی بیماری سل را کشف نمود و بعد از آن واکسن این بیماری تولید شده است و درمان آن امکان پذیر گردید به طوری که شرکت ملل اعلام کرد تا سال ۲۰۲۵ این بیماری از سراسر دنیا از بین بردن خواهد شد.

نکاتی که باید راجع به بیماری سل بدانید

سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند که سالانه ۹ میلیون نفر به بیماری سل مبتلا می شوند که ۳ میلیون نفر از آنها به وسیله سیستم سلامت نادیده گرفته می شوند. بیماری سل یکی از ۳ علت مهم فوت و میر زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله است.

علایم سل ( سرفه، تب، عرق شبانه، چربی سوزی و غیره ) ممکن است تا چند ماه به صورت خفیف دیده شود و فرد بیمار از طریق تماس نزدیک می تواند ۱۰ تا ۱۵ نفر را در طور یک سال مبتلا کند.

سل یک بیماری پاتوژن تنفسی است به این معنی که عامل بیماری می تواند از طریق هوا از فردی به فرد دیگر انتقال یافته شود.

بیماری سل را زیاد بشناسید به مناسبت ۲۴ مارس روز جهانی سل

کشورهایی که بالاترین قیمت مبتلا شدن به بیماری سل را دارند

آفریقا به خصوص آفریقای غربی و جنوب صحرای آفریقا

افغانستان

آسیای جنوبی از جمله پاکستان، هند، بنگلادش و اندونزی

چین

روسیه

آمریکای جنوبی

غرب اقتیانوس آرام از جمله فلیپین، کامبوج و ویتنام

بیماری سل چیست؟

سل معمولا بر ریه ها تاثی می گذارد ولی می تواند به سایر اندام های اطراف بدن هم گسترش پیدا کند.بیماری سل از نظر پزشکی به دو نوع فعال و پنها تقسیم می شود.

سل پنهان: باکتری در حالت غیرفعال در بدن باقی می ماند. هیچ نشانه ای نداشته و مسری نیست ولی می تواند فعال شود.

سل فعال: باکتری باعث ایجاد علایم شده است و به دیگران انتقال یافته می شود.

اعتقاد بر این است که حدود یک سوم جمعیت دنیا سل پنهان دارند و احتمال تبدیل شدن آن به سل فعال ۱۰% است ولی خطر آن در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مثل مبتلایان به ایدز یا سوء تغذیه یا افراد سیگاری زیاد است.

روش تشخیص بیماری سل

بیماری سل اغلب از طریق آزمایش پوستی که مشمول بر تزریق در ساعد است شناسایی می شود. دکتر جهت تشخیص بیماری سل از استتوسکوپ stethoscope جهت گوش دادن به ریه ها و بررسی تورم غدد لنفاوی استفاده می کند. همچنین در مورد علایم و سابقه پزشکی از بیمار سوالاتی پرسیده و خطر ابتلای فرد در صورت مواجهه با این بیماری را ارزیابی می کننند.

معمول ترین روش تشخیص سل یک آزمایش پوستی است. یک تزریق کوچک حاوی پی پی دی توبرکولین PPD tuberculin, که عصاره استخراج شده است باکتری سل هست، درست در قسمت داخلی ساعد.

محل تزریق باید ۲-۳ روز بعد بررسی شد، اگر سفت، قرمز و تا اندازه ای مشخص متورم شده است بود احتمال مبتلا شدن به بیماری وجود دارد.

متاسفانه آزمون پوست ۱۰۰% دقیق نیست و گاهی اشتباه هست. با این حال آزمایش های دیگری هم جهت تشخیص سل وجود دارد. آزمایش خون، عکسبرداری با اشعه ایکس و آزمایش خلط که می تواند جهت آزمایش وجود باکتری سل استفاده شود. البته تشخیص بیماری سل در کودکان سخت تر است.

درمان بیماری سل

اکثر موارد این بیماری در صورتی که داروی آن در دسترس باشد قابل درمان است. نوع و طول درمان آنتی بیوتیکی که تا ۶ ماه ادامه خواهد داشت بسته به سن، سلامت عمومی، مقاومت بالقوه به داروها، فعال یا نهفته بودن بیماری و محل عفونت ( ریه، مغز، کلیه ) متفاوت هست.

داروهای سل جهت کبد سمی است با این که عوارض جانبی آن معمولا ناچیز است ولی در صورت مشاهده این عوارض باید حتما به دکتر مراجعه شود:

ادرار تیره

تب

زردی

از دست دادن اشتها

تهوع و استفراغ

دوره درمان بیماری حتی در صورت از بین رفتن علایم بالینی باید تکمیل شود. هر کدام از باکتری ها اگر جان سالم به در برند نسبت به داروهای تجویزی مقاوم شده است و منجر به ایجاد بیماری سل خاص MDR-TB خواهند شد که درمان آن سخت تر از بیماری سل است.

بیماری سل هر سال ۹ میلیون نفر را مبتلا می سازد که ۳ میلیون نفر از آنها به وسیله سیستم سلامت نادیده گرفته می شوند. بیماری سل یکی از ۳ علت مهم فوت و میر زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله است.

عامل بیماری سل چیست؟

باکتری میکوباکتریوم توبرکالوسیس Mycobacterium tuberculosis باعث ایجاد بیماری سل می شود. این بیماری از طریق شخصی که ریه اش به این باکتری مبتلا شده است باشد از طریق هوا ( سرفه، عطسه، بزاق، خنده یا صحبت کردن ) منقل می شود.

سل یک بیماری مسری است ولی به آسانی به آن مبتلا نمی شوید. شانس گرفتن این بیماری از شخصی که با او زندگی می کنید خیلی زیاد از یک غریبه هست. اکثر افرادی که سل فعال دارند با دریافت درمان مناسب حداقل به مدت ۲ هفته، بیماریشان دیگر مسری نخواهد بود.

از آن جایی که جهت درمان این بیماری از آنتی بیوتیک استفاده می شود بعضی از زنجیره ها به این داروها مقاومت نشان می دهند. زمانی که آنتی بیوتیک ها قادر به کشتن باکتری ها نباشند، سل مقاوم به دارو خواهد شد و باکتریهایی که جان سالم به در برده اند تکثیر می شوند و تبدیل به بیماری سل خاص می شوند که این بیماری با داروهای آنتی بیوتیکی بسیار خاص که به صورت محدود تولید می شوند قابل درمان خواهد بود.

پیشگیری از سرایت بیماری سل به دیگران

اگر شما مبتلا به سل فعال هستید استفاده از یک ماسک صورت می تواند خطر انتقال بیماری به دیگران را کم کردن دهد. جهت جلوگیری از گسترش سل فعال فرد مبتلا باید از تماس با دیگران اجتناب کند و از رفتن به مدرسه ، محل کار یا خوابیدن در اتاق دیگران خودداری نماید.

عوارض جانبی بیماری سل

بیماری سل اگر درمان نشود منجر به فوت بیمار خواهد شد با این که این بیماری اغلب ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد ولی می تواند از طریق خون در بدن منتشر شود و عوارض زیر را بوجود آورد:

مننژیت یا تورم غشا مغز

درد ستون فقرات

آسیب کبد و کیه

اختلالا قلبی: به صورت نادر

علایم بیماری سل

با این که سل نهفته بدون علایم است ولی علایم سل فعال عبارتند از

سرفه، گاهی به همراه خلط یا خون

لرز

خستگی

تب

از دست دادن وزن

از دست دادن اشتها

تعریق شبانه

سل معمولا ریه ها را تحت تاثیر قرار میدهد ولی ممکن است سایر اندام های بدن را هم درگیر کند. زمانی که سل بیرون از ریه باشد علایمش کاملا متفاوت بوده و در صورتی که درمان نشود از طریق جریان خون به سایر اندام ها سرایت خواهد کرد:

ابتلای استخوان ها به سل منجر به درد ستون فقرات و تخریب مفاصل خواهید شد.

ابتلای مغز به سل منجر به مننژیت خواهد شد.

ابتلای کبد و کلیه به سل منجر به تخریب عملکرد فیلتراسیون و نشت آن به خون و ادرار خواهد شد.

ابتلای قلب به سل روی توانایی پمپاژ قلب اثر گذاشته و در نتیجه منجر به بیماری تامپوناد tamponade قلبی خواهد شد که مرگبار است. این مسئله در نتیجه تجمع مایع در برون شامه قلب (پریکارد) همراه با زیاد کردن فشار در برون شامه تا حدی که عملکرد قلب مختل شود پیش می آید.

اگر می خواهید زیاد بدانید : بیماری هایی که قلیان به شما انتقال یافته می کند و شما خبر ندارید!

بیماری سل را زیاد بشناسید به مناسبت ۲۴ مارس روز جهانی سل

اگر می خواهید زیاد بدانید : چه كسانی به سل مبتلا می شوند؟

اگر می خواهید زیاد بدانید : درمان بیماری سل با پیاز ایرانی

واژه های کلیدی: آزمایش خون | مبتلا شدن | استفاده | باکتریها | بیماری | باکتری | سلامت | تزریق | میلیون | باکتری | انتقال